Een topsporter kan beter minder en rustiger trainen ter voorbereiding van een grote wedstrijd dan net zo intensief als altijd. ‘Taperen’ wordt dat genoemd. Twee weken minder intens sporten zorgt dat je kunt pieken, zo laat ook wetenschappelijk onderzoek zien. Even stilstaan bij sport is dus best een goed idee.

Fitness, de populairste vorm van sport in Nederland, veranderde door corona flink. Nadat in maart de sportscholen werden gesloten moest iedereen thuis aan de bak. Het thuissporten was, net als het thuiswerken, even wennen. Gelukkig kwamen al snel de fitnessinfluencers op Instagram met trainingen, en sportscholen organiseerden sportles-alternatieven in de buitenlucht. Na een korte pauze kon iedereen weer sporten.

Sport is leuk, belangrijk en gezond voor mensen. Het gaat om gezondheid en sportiviteit. “Maar,” zo stelt bestuurskundige Paul Verweel in de lezing Voetbal is vrede, “het kent ook een andere kant, die van competitie.” Kan sport ook te ver gaan?

Een voorbeeld zie je terug bij de fitness. NRC liet in de documentaire Ziek Gespierd zien dat voor jongere mannen een fitnessleven erg schadelijk kan zijn. Aangemoedigd door foto’s van ideale lichamen die in honderdtallen op sociale media voorbij komen, kunnen ze verslaafd raken aan het fitnessen. Dat heeft soms overtraining, eetstoornissen en sociale isolatie als gevolg. Het hebben van een vertekend ideaalbeeld neemt dus zeker problemen met zich mee. Dr. Noortje van Amsterdam (UU) legt in een korte video uit hoe zij het maatschappelijke beeld van het ideale sportlichaam analyseerde onder jongeren. Ook vroeg zij zich af: wat voor een effect heeft ons beeld van fitheid op gehandicapte sporters?

Sportwedstrijden zonder publiek

In tegenstelling tot individuele sporten, zal de georganiseerde topsport minder snel teruggaan naar normaal. De sportzomer van 2020 werd bijna volledig afgelast: de Formule 1 in Zandvoort ging niet door, de Olympische spelen van Tokyo zijn verplaatst naar volgend jaar, en de Nederlandse eredivisie kende voor het eerst sinds de oprichting geen kampioen. De Tour de France, een van de grootste sportspektakels van de zomer, staat nog gepland voor eind augustus, maar het is nog onzeker of deze met of zonder publiek kan worden gehouden. Daarmee zou er een belangrijke sociale dimensie aan sporten verloren gaan, vinden sommige partijen. Er vindt misschien wel een sportwedstrijd plaats, maar er is dan geen sprake meer van een spektakel.

De kraker van de Bundesliga, de wedstrijd tussen Borussia Dortmund en FC Bayern München, werd onlangs zonder publiek gespeeld. Ook daar ging iets verloren. Rory Smith, voetbalcorrespondent bij de New York Times, reflecteerde hierop: “For some, what they watched was not soccer but mere business, a transaction devoid of emotion, an event held simply to protect broadcasting revenues. Sport, after all, does not have an inherent purpose; we imbue it with meaning, with consequence, and the fans in the stands serve as avatars for the millions more watching at home, their reactions shaping and reflecting ours.”

In de speciale talkshow Afzien, uit 2015, toen de Tour de France in Utrecht startte, worden die sociale dimensies van sport van veel kanten belicht. Onder andere sportjournalist Bert Wagendorp en oud-wielrenner Maarten Ducrot praatten over de kunst van het lijden in de wielertocht. Historicus prof. dr. Toine Pieters sprak er over de geschiedenis van de Tour, het mediacircus dat erbij hoort, en de rol van topsporters in de dopingcultuur bij wielrenners. In een korte bijgaande video bespreekt beleidsonderzoeker Bake Dijk zijn onderzoek naar het effect van de tour op de economie en cultuur van Utrecht.

Bekijk deze en meer opnames en artikelen over de wetenschap van sport.