Science Café Utrecht
Verliefd zijn geeft een euforisch gevoel, maar het lichaam staat ook stijf van de stresshormonen. Vlinders in je buik, geen hap door je keel krijgen en slapeloze nachten: allemaal pure stress. Het was één van vele de inzichten die in het Science Café werden gedeeld, de dag na Valentijnsdag. In het café van TivoliVredenburg sprak presentatrice Sofie van den Enk met vier onderzoekers over de verschillende aspecten van de liefde. Achteraf waren er veel vragen van het massaal toegestroomde publiek. "Bestaat de ware, en hoe kom ik van verliefdheid af?" Het bleek maar weer eens, de liefde: lang niet altijd rozengeur en maneschijn.
Seks is overal
Moeten we ons zorgen maken over de invloed van media op ons idee van de liefde? Porno is voor iedereen binnen handbereik en videoclips laten weinig aan de verbeelding over. Zorgen zijn nergens voor nodig, aldus Linda Duits, expert populair cultuur. Volgens haar zijn de jongeren van nu zelfs best braaf. Niet alleen roken en drinken ze minder, de jeugd van tegenwoordig is ook conservatiever op seksueel gebied dan vroeger. Door de goede verstandhouding die de meeste jongeren van nu hebben met hun ouders rebelleren ze minder. Niet alleen de media, maar ouders en vrienden hebben een grote invloed op het beeld dat we hebben van de liefde.
Aan-uit-aan-uit
De ideale relatie is – in de ogen van de jonge generatie van nu – monogaam, zo zegt Duits. En dat strookt met het beeld wat de televisie ons voorschotelt. De personages in veel series en romcoms hebben wel meerdere relaties, maar altijd maar één partner tegelijk en uiteindelijk houdt deze fase op en settelen ze met een vaste partner. Letterkundige Saskia Pieterse ontdekte hetzelfde patroon in Nederlandse romans: daarin zijn relaties vaak heel stabiel.
Ze onderzocht hiervoor 170 Nederlandse romans (uit het jaar 2013). Door middel van 'distant reading' en het turven van relaties vond ze dat slechts 15% van de personages een ex is. Sociaal wetenschapper Beate Volker onderzoekt ook relaties en brengt sociale netwerken en vriendschappen in kaart. “De liefde is exclusief in onze cultuur, terwijl we wel prima drie of vier goede vrienden tegelijk kunnen hebben.” Bij een huwelijk weet je precies wanneer het begint en (mochten partners gaan scheiden) wanneer het eindigt. Terwijl bij een vriendschap het niet duidelijk is wanneer het 'aan' is of 'uit'. Het contact kan verwateren en later weer aangehaald worden.
Friends with benefits
Hoe zit het dan met friends with benefits? “Voor een liefdesrelatie is het sowieso goed als je een vriendschappelijke basis hebt”, aldus Volker. “Maar vrienden die seks hebben, dat gaat op den duur onduidelijkheden opleveren. Uiteindelijk moet je dan samen uitzoeken waar je nou precies staat met z'n tweeën”. De meeste vriendschappen zijn trouwens niet tussen mannen en vrouwen. “We zoeken het liefst vrienden op die op ons lijken. Vrouwen trekken op met vrouwen en mannen met mannen. Maar ook in leeftijd, etnische achtergrond en opleidingsniveau lijken vrienden op elkaar, volgens Volker.
Pure stress
Eenmaal verliefd, reageert het lichaam alsof het een heftige stressreactie doormaakt, het stresshormoon adrenaline raast door de aderen. “Maar tegelijk voelen we ook een euforie”, aldus psycholoog Peter Bos. “Een interessante mix die je normaal alleen bij een trauma ziet. Het lichaam houdt dat niet lang vol. Echte hevige verliefdheid duurt dan gemiddeld gelukkig maar zo'n 3 maanden.” Als het veel langer dan dat zou duren zou de stressreactie op den duur je lichaam afbreken. Hevige verliefdheid is dus heerlijk, maar wat als hij onbeantwoord blijft, hoe kom je er dan vanaf? “Afkicken”, aldus Bos. Zoveel mogelijk verwijderen wat met de persoon te maken heeft. Denk daarbij ook aan alle gewoontes en handelingen. Stalk dus niet langer de Facebookpagina van je onbereikbare liefde, gewoon cold turkey gaan.
Mocht je zelf een bijdrage willen leveren aan de wetenschap: help dan mee aan de database van Saskia Pieterse door informatie van boekpersonages aan te leveren. In maart verschijnt er een site over met meer informatie: www.literairediversiteit.nl
Voor de tijd kun je ook alvast een mailtje sturen naar diversiteitinproza [at] gmail.com
Het volgende Science Café is op maandag 21 maart. Presentator Filemon Wesselink spreekt dan met wetenschappers over ons meest complexe en intrigerende orgaan: het brein. Wees welkom!
