Je kan het bijna niet gemist hebben: Het Franse gezin dat dacht te kunnen picknicken tussen de luipaarden in safaripark de Beekse Bergen. Het hele avontuur staat op beeld en roept veel geschokte reacties op. En dat is niet zo gek, want het had ook gruwelijk kunnen eindigen. “Mensen zijn de realiteitszin totaal verloren. De natuur wordt gezien als een consumptiemiddel, een luxeartikel waar je lekker naar gaat kijken”, reageert ecoloog en natuurfilmer Ruben Smit in het AD.
Eigenaar van de natuur
Tijdens de lezing 'Religie, cultuur en natuur', onderscheidt milieufilosoof prof. dr. Matthijs Schouten (Natuurbeheer, WUR) vier basishoudingen ten opzichte van de natuur: eigenaar, rentmeester, partner of deelnemer. Als 'eigenaar' sta je boven de natuur. Het bos is er voor jou, het is om van te genieten en om te gebruiken. Schapen zijn voor de wol van je kleding en koeien zijn om te eten. In het Westen zien we onszelf steeds meer als partner van de natuur. Vanuit deze visie zijn dieren medebewoners waarmee we de aarde delen. Vanzelfsprekend is de natuur dan niet alleen iets voor de mens om van te genieten. In stiltegebieden moeten dieren bijvoorbeeld ongestoord hun gang kunnen gaan en dierentuinen zijn dan ook een punt om over te twisten.
Intern conflict
Om te overleven tussen de wilde dieren is een natuurlijke voorzichtigheid en angst nodig, maar die is weggeëbd uit ons instinct. We zien niet altijd meer het verschil tussen het plaatje op tv en het dier in het wild. En “We leven, zoals Jan Terlouw het noemt, in het 'antropoceen'. Dat betekent dat we ons als mens totaal verheven voelen boven andere diersoorten en organismen”, zegt Smit. Dat strookt niet met de 'partner status'. In het Westen vinden we de natuur steeds belangrijker, maar dit blijkt dus nog niet altijd uit ons gedrag. Tussen visie en handelen zit nog een grote kloof, merkt Schouten op. We denken van onszelf dat we steeds meer partners van de natuur zijn, maar gaan ook graag met het vliegtuig op vakantie, kiezen in de supermarkt voor plofkip en zien wilde dieren als een soort attractie.
Hoe zie jij de natuur? Ben je deel van het geheel, of sta je er als mens boven? Kijk de lezing 'Religie, cultuur en natuur' terug en ontdek het met het mini-experiment van Schouten.
