Science Café Utrecht
Is het een kwestie van conformisme dat we allemaal in skinny-jeans lopen, Adele luisteren en pastelkleuren op de muren smeren? Wat is goede smaak en wie bepaalt dat? Tijdens het Science Café Utrecht gaat presentator Sofie van den Enk in gesprek met cultuurpsycholoog prof. dr. Tom ter Bogt, mediawetenschapper dr. Ingrid Hoofd en experimenteel psycholoog dr. Stefan van der Stigchel.
Smaak: wie bepaalt?
De één houdt van Bach, de ander van Frans Bauer, en sommigen misschien van allebei. Smaken verschillen, toch? Volgens Tom ter Bogt zijn er verscheidene factoren die bepalen waarom jij het een mooier vindt dan het ander. Zo blijkt uit onderzoek dat de muzieksmaak van je ouders een grotere invloed heeft op jouw voorkeuren dan je misschien zou denken, en ook je economische achtergrond speelt een rol. We stellen onze smaakontwikkeling vaak voor als een individuele zoektocht, waarin we in alle vrijheid kunnen kiezen wat bij ons past. Op deze manier onderscheiden we ons van anderen. Toch is die vrijheid beperkt, stelt Ter Bogt. Meer nog dan dat we een unieke eigen smaak ontwikkelen, is het vooral een kwestie van conformisme. Mensen willen niet afwijken van de norm en doen wat sociaal wenselijk is. Voor input van buiten je bubbel is dan weinig ruimte.
Volgens Ingrid Hoofd maakt de cultuurindustrie het ons ook knap lastig om met films, muziek en games in aanraking te komen die misschien niet meteen naar onze smaak zijn. Media richten zich op personen op basis van verzamelde data over hun voorkeur en achtergrond. Narrowcasting heet dit zenden op maat, in tegenstelling tot broadcasting, waarin je je als medium op een massapubliek richt. Dus hoewel het ontwikkelen van smaak democratischer lijkt geworden met de komst van het internet - je speurt zelf het web af om je te laten verrassen door nieuwe muziek of films - is dit in werkelijkheid niet het geval. De cultuurindustrie wil geld verdienen en doet dit door producten te maken waar jij je mee identificeert en niet wat daarbuiten ligt. Zo ontwikkelt je smaak zich vrijwel niet meer na je jeugd, simpelweg omdat je zo weinig nieuws voorgeschoteld krijgt.
Smaak en aandacht
Aandachtsexpert Stefan van der Stigchel benadrukt dat ook de manier waarop ons brein in elkaar steekt, bepalend is voor onze voorkeuren. Films, muziek, reclames: allemaal vechten ze om onze aandacht. Toch zal ze dat zeker niet allemaal lukken. Onze hersenen reageren namelijk in grote mate op dat wat we op een bepaald moment belangrijk vinden, kortom: wat onze smaak is. We filteren zodat we de geluiden die we mooi vinden ons ook eerder zullen opvallen. Jouw smaak, in andere woorden, beïnvloedt wat je ziet en hoort. En zo maakt ons eigen brein het ons dus niet gemakkelijk om een nieuwe smaak te ontwikkelen.
Meer weten? Luister dan hier de opname terug. Het volgende Science Café Utrecht is op maandag 24 april en zal helemaal in het teken staan van vriendschap.
