Science Café Utrecht
Impact op de gezondheid
“Alle orgaansystemen in je lichaam kunnen worden aangetast door luchtverontreiniging”, vertelt dr. Ulrike Gehring, universitair hoofddocent bij de Universiteit Utrecht (Institute for Risk Assessment Sciences). Gehring onderzoekt de relatie tussen luchtkwaliteit en het ontstaan van ziekten bij kinderen. Door middel van een geboortecohort kon Gehring de gezondheid van 4000 jongeren jarenlang volgen en onderzoeken of de blootstelling aan luchtverontreiniging een effect heeft op de ontwikkeling van de longen. Naast kortademigheid, astma en COPD kan fijnstof ook een rol spelen in het ontstaan van hart en -vaatziekten, diverse soorten kanker en kan het zelfs het zenuwstelsel aantasten. Gehring: “Recent onderzoek laat effecten zien op zowel het ontwikkelende brein van kinderen, als snellere cognitieve achteruitgang bij ouderen.”
Toch is de slechte luchtkwaliteit in de stad geen reden om je hardlooprondje over te slaan. “De gezondheidsvoordelen van bewegen wegen op tegen de risico’s van het inademen van vervuilde lucht”, gaat Gehring verder. "Maar mensen kunnen wel gezondere keuzes maken. Kies bijvoorbeeld een groenere route uit, verder weg van het verkeer, en probeer niet tijdens het spitsuur te hardlopen, wanneer er veel verkeer is.”
Aan welke normen moeten we ons houden?
Het Longfonds, artsen en politici luiden de noodklok: De lucht in Nederland is ongezond en moet schoner. In Europa hebben we normen voor fijnstof en stikstofdioxide vastgelegd in het Europese recht en deze mogen niet overschreden worden. “Toch zijn deze normen onvoldoende om de gezondheid van burgers te beschermen”, zegt prof. dr. mr. Marlon Boeve, hoogleraar omgevingsrecht en gebiedsontwikkeling aan de TU Delft. De advieswaarden van de WHO zijn veel strenger. “Maar zowel op nationaal als Europees niveau zitten er nieuwe richtlijnen aan te komen, die toewerken naar de WHO richtlijnen.” benadrukt Boeve. In Nederland hebben we inmiddels het Schone Lucht Akkoord, waar gemeentes zich bij aan kunnen sluiten met als doel om de luchtkwaliteit van Nederland permanent te verbeteren. Het is alleen geen bindend akkoord en gemeenten zijn ook niet verplicht om het te ondertekenen. “Het Schone Lucht Akkoord is een stap in de goede richting”, begint Boeve, “Maar uiteindelijk heb je een harde grenswaarde nodig als je iets vanuit juridisch oogpunt wilt afdwingen.”
Burgerwetenschap voor schonere lucht
Luchtkwaliteit is een onderwerp wat iedereen aangaat en ook veel burgers verdiepen zich in dit onderwerp, merkte milieuepidemioloog Fleur Froeling MSc. Froeling betrok burgers in alle fases van haar onderzoek, zelfs bij het bedenken van haar onderzoeksvraag. “Ik vroeg aan mensen waar ze zich zorgen over maakte in hun leefomgeving”, vertelt Froeling. “Al gauw kwam ik toen op het thema houtrook.” Nog niet eerder werden burgers zó meegenomen in alle stappen van een milieu epidemiologisch onderzoek. Door het toepassen van burgerwetenschap verkreeg Froeling data die ze anders nooit had kunnen krijgen. “Burgers plaatsten sensoren en hielpen zo met het verzamelen van data over de luchtkwaliteit.” Uit het onderzoek van Froeling bleek dat er op dagen dat er veel houtrook in de lucht zat een toename was van kortademigheidsklachten en medicatiegebruik.
Hoewel de lucht in Nederland schoner is geworden, moet het nog beter. We moeten streven naar de WHO normen als we niet meer willen dat mensen ziek worden van de lucht. Bewustwording rondom luchtkwaliteit is belangrijk, niet alleen in de politiek maar ook onder de burgers. Op deze manier kunnen mensen gezondere keuzes maken als het gaat om fiets- of hardlooproutes. Maar voor écht schone lucht zullen we ons beleid moeten aanpassen. Dat moet wel lukken toch? Uiteindelijk ademen we allemaal dezelfde lucht in.
Wil je meer weten over de gezondheidseffecten van luchtkwaliteit, kijk dan hier het Science Café over Luchtvervuiling terug.
Zou je ook bij willen dragen aan onderzoek naar een gezonde leefomgeving? Meld je dan aan voor de panelstudie van de Universiteit Utrecht.
Wil je meer weten over hoe de Tweede Kamer debatteert over de Herziening Richtlijn Luchtkwaliteit? Kijk dan hier het debat van donderdag 6 april terug.
