Voedsel voor morgen
Wat wij in Nederland doen, heeft impact op de rest van de wereld. In ieder geval, op het gebied van voedsel-innovatie. Van alle groentezaden ter wereld die gebruikt worden voor landbouw, komt 40% uit Nederland. En 60% van de pootaardappelen komt van ons. Hoe kunnen we dit aandeel ten goede gebruiken?
Aardappelmartelaren
De aarde mag dan wel grotendeels bedekt zijn met water, veel van dat water is zout. Maar 2% van al het water is zoet water. “We hebben op aarde 1,5 miljard hectare aan verzilte grond” aldus duurzame ondernemer Marc van Rijsselberghe tijdens de lezingenserie 'Voedsel voor Morgen'. Als je gewassen vindt die daar welig op tieren, is dat dus een enorme kans. Van Rijsselberghe probeert deze kans te verzilveren. De zoektocht is een kwestie van 'trial & error'. De vraagt die hij zich stelt is: welke aardappel overleeft wel en welke niet?
"Wij doen veel en denken daar niet altijd bij na, maar wetenschappers denken veel na zonder uiteindelijk iets te doen,” stelt Van Rijsselberghe. Waarom een plant het wel of niet goed doet, vindt hij niet zo interessant. Hij wil simpelweg weten welke plantenrassen zouttolerant zijn en welke niet. Daarvoor heeft hij op Texel een groot openlucht laboratorium gecreëerd. Hij poot allerlei plantenrassen op verschillende zoutconcentraties. “Als het regent, geven we extra zout water om de plant te blijven pesten.”
"Wij doen veel en denken daar niet altijd bij na, maar wetenschappers denken veel na zonder uiteindelijk iets te doen” stelt Van Rijsselberghe.
Succes
Van Rijsselberghe vond een aantal aardappelrassen die prima te telen zijn op verzilte grond. Van de 30% die bleef leven, was 5% het best. De kampioenen die ook nog lekker smaken, gebleken uit smaaktesten.
Ook andere planten bieden perspectief. Zo vond Van Rijsselberghe een tomatenplant die op half zeewater prima blijkt te telen. Spinazie komt uit de bus als de meest zouttolerante groente en sla juist als de minste, die wordt bitter.
Zijn aanpak is succesvol: er zijn al tientallen internationale filmploegen naar zijn boerderij op Texel geweest en in meerdere landen groeien nu zijn aardappelen. Van Rijsselberghe: “Er is 300 miljoen hectare verzilte grond wereldwijd waar we aardappelen kunnen telen.”
Een enorm potentieel dus om mensen wereldwijd te voeden. Landen als Bangladesh, Tanzania, Zuid-Afrika, Mexico en Pakistan hebben grote interesse getoond in zijn methode.
De Yakult van de planten
Er zijn meer hoopvolle ontwikkelingen. 25% van de oogsten wereldwijd gaat verloren aan ziektes en plagen. Ook daar is dus een flinke winst te behalen. Prof dr. ir. Corné Pieterse onderzoekt hoe het immuunsysteem van planten zo te versterken is dat de plant beter beschermd is. En dit zonder chemicaliën te gebruiken.
De truc zit hem in de micro-organismen. Rond de wortel leven allerlei bacteriën en schimmels. Planten zijn in staat om die bacteriën en schimmels te selecteren die gunstig voor ze zijn en ze vervolgens flink aan het werk te zetten. Waar sommige mensen een flesje Yakult naar binnen gieten om hun bacteriën op peil te houden, doet de plant dit door suikers af te geven via de wortels. Zo onderhoudt de plant een eigen dierentuin aan microflora. Daarvoor krijgt de plant andere voedingstoffen uit de bodem terug.
Een plant met een gezond microbioom groeit beter en heeft een wijder vertakt wortelsysteem. En ook het immuunsysteem krijgt er een boost van. Bacteriën in de bodem prikkelen de wortels, er wordt een signaal afgegeven aan de bovengrondse delen van de plant en de plant raakt in een staat van paraatheid. Zodra er een ziekteverwekker wordt gespot door het immuunsysteem, kan de plant een snellere en betere afweerreactie geven.
Een proef met radijsplantjes liet dit mooi zien. Zaadjes met een laag van gewasbeschermende bacteriën hadden minder last van de zogenaamde fusarium ziekte, een ziekte waar radijsplanten gevoelig voor zijn. De weerbaarheid was verhoogd, zonder dat er chemicaliën of pesticides aan te pas kwamen.
Planten beschermen tegen ziektes zonder chemicaliën en verzilte grond succesvol inzetten voor landbouw. Het zijn twee technieken die ons voedselsysteem een zetje in de goede richting geven.
Kijk de complete lezing 'Beter opgewassen' terug. Volgende week gaan we verder in op een duurzaam voedselsysteem wereldwijd met prof. dr. Annelies Zoomers en Barbara van Paasen in de lezing 'De een zijn brood.'
