Duurzame 100: Food for Thought
De genomineerden van de Duurzame 100 weten als geen ander mensen te enthousiasmeren voor duurzame verandering. En dat is hard nodig, ook op het gebied van voedselvoorziening. Hoe moet het voedselsysteem van de toekomst er uit zien? Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks en winnaar Duurzame 100 2014), schetst tijdens Duurzame 100: Food for thought twee visies; die van grootschalige technologsiche landbouw, en van de lokale kleinschalige boer. Welke richting we op willen is een keuze, benadrukt hij. Kiezen we voor kleinschalige landbouw, dan zal de consument daar ook voor moeten betalen. Megastallen zijn kostenefficiënt en hebben minder uitstoot, maar brengen ook gevaren met zich mee: denk aan het overmatig gebruik van antibiotica. Eickhout: “Wees eerlijk over de keuzes die er te maken zijn, en pretendeer niet dat een win-win situatie mogelijk is.” Hij geeft vijf oplossingen om het debat te 'voeden'. De initiatieven van de genomineerden op de lijst blijken zijn verhaal goed te illustreren.
1. Debat met het hart
Wat voor landbouw willen we? Dat is de eerste vraag die we moeten beantwoorden. Vinden we efficiëntie belangrijker of dierenwelzijn? Ook in wetenschappelijk onderzoek spelen waardepatronen een rol. Eickhout noemt biobrandstof als voorbeeld. Kijk je vanuit het energieperspectief dan is biobrandstof een mooi alternatief voor fossiele brandstoffen, maar wetenschappers die vanuit de voedselproductie kijken zijn vaak geen voorstander van deze methode. Wetenschappers zouden expliciet moeten maken vanuit welke optiek ze kijken naar de oplossing.
2. Boer als partner
Zoek weer verbinding met de boeren, de producenten van ons voedsel, stelt Eickhout voor. In het huidige debat wordt de boer vaak gezien als vervuiler en tegenstander van de milieubeweging. Maar boeren willen juist graag meedenken over nieuwe, duurzame oplossingen. Joris Lohman van de Slow Food Movement bevestigt dit. Hij is net terug van de Wereldtentoonstelling, met dit jaar als thema: 'Feeding the planet, energy for life.' Samen met boeren van over de hele wereld startte hij een alternatieve campagne: “We feed the planet”, want het debat over voedselproductie gaat niet alleen over nieuwe technieken, maar ook de stem van de producent is belangrijk.
3. Richt je op de consument
In de supermarkt verdwijnen kritische idealen naar de achtergrond. De consument kiest voor goedkope producten, en werkt daarmee schaalvergroting in de hand. Veel van de pitchers tijdens Duurzame 100 richten zich dan ook op de consument. Die moet bewust worden van de gevolgen van zijn aankopen. Vera Dalm van Milieu Centraal helpt consumenten duurzame keuzes te maken. Iedereen weet dat vliegen slecht is voor het milieu, maar dat voedsel een kwart van de ecologische voetprint bepaalt realiseren veel mensen zich niet. Zowel Willem&Drees als Tony Chocolonely's Arjen Boekhold maken consumenten bewust van waar hun voedsel vandaan komt, en hopen hun keuze te beïnvloeden door een duurzaam alternatief aan te bieden: lokaal groente en fruit, en eerlijke chocoladerepen.
4. Exporteer je kennis, niet je voedsel
Hoe gaan we honger in de wereld tegen, en zorgen we dat er ook in 2050 genoeg te eten is voor iedereen? In ontwikkelingslanden kan de voedselproductie nog veel stijgen. Het delen van onze kennis, in plaats van onze producten, is daarvoor cruciaal. Door Nederlands voedsel te exporteren naar ontwikkelingslanden krijgen die markten niet de kans zich te ontwikkelen. Ontwikkelingslanden moeten daarom de mogelijkheid hebben hun markt te beschermen, stelt Eickhout.
5. Durf in te grijpen
Een laatste taak in het voedseldebat is weggelegd voor de politiek. Politici zullen het debat over consumptiegedrag moeten aansnijden, ook als de kiezer daar niet op zit te wachten. In het voedseldebat kunnen de gemoederen hoog oplopen, en wordt de overheid makkelijk weggezet als moralist. Toch hebben beslissingen van de overheid ook nu al vergaande invloed op onze consumptie en voedselproductie, denk aan de invloed van landbouwsubsidies, regelgeving over voedselveiligheid, of internationale handelsverdragen zoals het omstreden TTIP.
Verschillende belangen en visies van consument, producent, wetenschapper en politicus, maken de omslag naar een duurzaam voedselsysteem een lastig gevecht. Stap één in het debat is goede informatievoorziening, zodat we gewogen keuzes kunnen maken.
De winnaar van Duurzame 100 van dit jaar is ondernemer Maurits Groen, initiatiefnemer van onder andere de zonnelamp WakaWaka. Meer weten? Kijk de opname terug.
