Bijen volgen hun eigenbelang maar produceren samen toch heerlijke honing. De achtiende eeuwse Britse filosoof Bernard Mandeville vroeg zich af of deze analogie ook opgaat voor mensen. Kunnen hebzucht en eigenbelang ons allen vooruit helpen? Ook nu is de vraag weer relevant. Hebben graaierige zakenmannen en hebberige bankiers ons juist de crisis in gebracht? Velen wijzen naar de uitwassen van het kapitalisme als veroorzaker van de huidige financiële crisis. Volgens vrijemarkteconome Deirdre McCloskey, is dat onterecht. We zijn er juist alleen maar op vooruit gegaan door de vrijemarkt. Ook is het volgens haar verkeerd om het kapitalisme te zien als een systeem van puur eigenbelang, het motto 'greed is good' is verkeerd. Evenwicht is belangrijk. Het is goed om te streven naar geld, maar streven naar rechtvaardigheid is ook belangrijk.
De fantastische vrije markt
We zijn er allemaal beter op geworden door de vrije markt, stelt McCloskey. Er is meer rijkdom en mensen hebben meer mogelijkheden. Dat er eens in de zoveel tijd een crisis ontstaat, is helemaal niet erg. Volgens McCloskey zullen we altijd van crisis naar crisis gaan, doordat we experimenteren. Kapitalisme is een systeem van 'creatieve destructie', oude ideeën worden vervangen door nieuwe, en dat is goed want zo gaan we vooruit. De crisis is niet ontstaan door hebzucht, maar door over-enthousiasme. In die innovatieve economie draven we soms een beetje door. We leggen spoorwegen aan, maar worden overenthousiast, bouwen er teveel en gaan bankroet. In het geval van de financiële crisis zijn we te enthousiast geraakt over financiële innovaties en zijn daarin doorgeslagen. Volgens McCloskey zal er vanzelf weer een nieuwe vooruitgang ontstaan.
En wat vind jij?
Tijdens de Nacht van Descartes gaat McCloskey in dialoog met Arnon Grunberg en discussiëren zij over ondeugd en economie. Mandeville stelde dat de mens altijd zijn eigenbelang volgt en dat dat zowel positieve als negatieve gevolgen kan hebben. Hebzucht stimuleert bijvoorbeeld de economie. Wat vind jij? Kunnen onze individuele passies en driften ook bijdragen aan het algemeen goed of moeten deze juist gestuurd worden?
