Vogels die plotseling een zwerm vormen en in één richting wegvliegen: het is alsof er dan een nieuw groot wezen ontstaat. Fascinerend en beangstigend tegelijk, en niet te begrijpen uit het gedrag van de individuele dieren. Een zwerm heeft emergente eigenschappen, die de vogels individueel niet bezitten. Dieren met een klein brein en beperkt communicatievermogen kunnen door samenwerking complexe taken uitvoeren en inspelen op bedreigingen uit de omgeving. Dit wordt zwermintelligentie genoemd.

Ook de mens gedraagt zich als zwerm. Het kuddegedrag op de beurs, de nieuwe mode waar je zonder nadenken aan meedoet: vaak vinden we dat negatief, maar is het niet de basis voor samenleven in groepen? Wat zegt de massapsychologie? De biologie? Wat is de rol van spiegelneuronen bij onze sociale intelligentie? Wat leren we van mieren, bijen of robotjes, die samenwerken en intelligent gedrag vertonen, over individuele en collectieve intelligentie?

Om deze fenomenen te begrijpen is een klassieke wetenschappelijke, reductionistische benadering ongeschikt. Het geheel is namelijk meer dan de som der delen. Denken in termen van emergentie en zelforganisatie biedt een alternatief. En misschien is de wetenschap zelf wel het meest complexe, intelligente 'systeem' dat de geschiedenis heeft voortgebracht.

Studiewaardeerbaar

Dit programma is als onderdeel van de cursus Wetenschapsfilosofie voor studenten te volgen en wordt georganiseerd i.s.m. de faculteiten Bètawetenschappen, Geesteswetenschappen en Sociale Wetenschappen. De reeks is ook voor algemeen publiek vrij toegankelijk zonder reserveren, dus wees welkom bij één of meer lezingen.

Woensdag 8 februari
De zwerm
Dr. Jaap van Ginneken (massapsycholoog en schrijver)

Woensdag 15 februari
Film: The birds
Film van Alfred Hitchcock. In filmtheater 't Hoogt, Slachtstraat 6 (Aanmelden verplicht, €5 entree)
Inleider dr. Jaap Bos (Gedragswetenschappen, UU)

Woensdag 22 februari
Delen of gehelen
Dr. Victor Gijsbers (Wetenschapsfilosofie, UL)

Woensdag 29 februari
Zelforganisatie in het dierenrijk
Prof. dr. Charlotte K. Hemelrijk (Zelforganisatie van Sociale Systemen, RUG)

Woensdag 7 maart
Spiegelneuronen en sociale intelligentie / Mirrorneurons and social intelligence
Prof. dr. Christian Keysers (Social Brain Lab, NIN-KNAW en UMCG-RUG)
De lezing is in het Engels

Woensdag 14 maart
I am a crowd
Dr. Rick Dolphijn (Media en Cultuur, UU)

Woensdag 21 maart
Kuddegedrag en de economische crisis
Dr. Liesbeth Noordegraaf-Eelens (Erasmus School of Economics, EUR)

Woensdag 28 maart
Robots denken
Dr. Karl Tuyls (Kunstmatige intelligentie, Maastricht)