Wat gebeurt er in Lützerath?
Het dorpje in het westen van Duitsland moet wijken voor de uitbouw van een bruinkoolmijngebied. Het probleem: bruinkool is dé meest vervuilende energiebron, en Duitsland wil in 2030 volledig van bruinkool af zijn. Bovendien laat onderzoek van het Duitse Instituut voor Economie zien dat de bruinkool onder Lützerath niet nodig is om de energievraag van de Duitsers te bevredigen. En dus probeert klimaat-actiegroep Lützerath Lebt! de uitbouw te voorkomen, en hebben zij het dorpje bezet.
Een symbolisch dorp
Voor de klimaatactivisten is het duidelijk dat de uitbouw van het mijngebied vooral winstgericht is. Het dorpje is de symbolische grens die zij hebben getrokken: valt Lützerath, dan is het 1.5°C doel van het Parijs-akkoord niet meer te halen. Onder deze symboliek kwamen afgelopen weekend duizenden mensen naar het dorp, anderen wonen al maanden daar. Onder de klimaatactivisten zijn ook wetenschappers, zoals bioloog Manuel Gebauer (Volkskrant). Hij is deel van Scientist Rebellion, een ondergroep van Extinction Rebellion.
Extreem activisme?
Steeds meer klimaatactivisten gaan over op burgerlijke ongehoorzaamheid. Ze overtreden opzettelijk de regels om een politiek doel te bereiken. Een effectief middel, aldus politiek filosoof dr. Mathijs van de Sande (Radboud Universiteit). Hij doet onderzoek naar de rol die protestbewegingen vervullen in de democratie. Tijdens De Duiders over klimaatactivisme vertelde hij hoe burgerlijke ongehoorzaamheid al eeuwenlang wordt ingezet als middel om maatschappelijke verandering te bewerkstelligen. De protestanten vertegenwoordigen vaak groepen en belangen die op dat moment niet goed gehoord worden in de politiek. Denk aan de protesten voor vrouwenkiesrecht of de afschaffing van de apartheid.
In zekere zin geldt dat voor het klimaat ook. De acties van de klimaatactivisten maken het mogelijk om de belangen van de natuur, diersoorten en toekomstige generaties politiek te kunnen representeren. Sommigen omschrijven de acties van de activisten als extreem en onnodig polariserend, die reactie is Van de Sande niet onbekend. “Historisch zie je dat protestgroepen altijd worden weggezet als lastposten, en veroorzakers van polarisatie. Maar ze zijn wel vaak effectief: niet zelden weten ze het maatschappelijk debat en daarmee ook wetgeving en instituties te beïnvloeden.”
En is het extreem? “De politiek moet er goed over nadenken we over vier of vijf jaar terugkijken op een massale politieactie voor bruinkool en tegen klimaatactivisten, wanneer de klimaatschade nog duidelijker is geworden”, twittert de Duitse klimaatonderzoeker Stefan Rahmsdorf (Tagesschau). Als we dus over vijf jaren terugkijken, wiens acties zullen dan extreem lijken: van de activisten, of van de politie en bedrijven?
