#Protest
Wat is politiek? Voor de meeste jongeren staat het gelijk aan eindeloze debatten in de Tweede Kamer, saaie mannen in pakken die moeilijke zinnen formuleren, en stroperige bureaucratie. Veel van hen, met name tieners uit zogenaamde ‘aandachtswijken’, voelen zich niet betrokken bij de Haagse politiek en stemmen niet. Hebben we te maken met een apolitieke generatie? Volgens filosoof en antropoloog Femke Kaulingfreks is dat te kort door de bocht. Ze deed tien jaar onderzoek bij Nederlandse jongeren met een migratieachtergrond en concludeerde dat zij wel degelijk geëngageerd zijn en politiek bedrijven. Alleen buiten het stemhokje en de partijpolitiek om. Hoe eisen ze hun stem op?
De kloof
De meeste Nederlandse jongeren met een migratieachtergrond voelen zich geïntegreerd. Maar zo worden ze niet altijd door anderen gezien. Zo voelt 65% van de Marokkaans-Nederlandse jongeren zich wel eens gediscrimineerd. Deze integratieparadox leidt tot frustratie en verwarring en is kenmerkend voor de kloof tussen deze jongeren en politiek Den Haag. Uit onderzoek blijkt dat ze zichzelf niet in politici herkennen: ze spreken een andere taal, hebben het niet over de onderwerpen die zij belangrijk vinden, en komen onoprecht over. Ze voelen hierdoor weinig motivatie om te gaan stemmen.
“Maar dat betekent niet dat ze niet politiek actief zijn,” stelt Kaulingfreks. Om dat te begrijpen moeten we volgens Kaulingfreks een onderscheid maken tussen ‘politiek’ en ‘het politieke’. Politiek is alles dat met regeren te maken heeft, of dat nou een land is, of een kleinere groep. Het politieke gaat daaraan vooraf. Het zijn interacties die uitdrukking geven aan publieke waarden. Hoewel veel jongeren met een migratieachtergrond zich niet betrokken voelen bij de politiek, geven ze wel op verschillende manieren uitdrukking aan wat ze belangrijk vinden. Door de grappen die ze elkaar vertellen, roddelen, kleding of muziek. Of ze verzetten zich tegen discriminatie of ongelijkheid door vlogs te maken of de straat op te gaan, zoals de anti-Zwarte Piet demonstranten.
Daarbij gaat het vooral om het creëren van zichtbaarheid. Volgens de Franse filosoof Jacques Rancière is dat de essentie van het politieke. In een inclusieve democratie gaat het volgens hem niet alleen over burgerschap en wie er allemaal rechten heeft. Het gaat om de gelijkwaardigheid van ieder mens tot ieder mens. Je kunt dus wel rechten hebben, maar wat betekenen die als je niet gezien of gehoord wordt? Als je niet wordt geaccepteerd en geen recht van spreken hebt? Juist in het creëren en afdwingen van zichtbaarheid schuilt het politieke, volgens Rancière. En dat is precies wat veel jongeren met een migratieachtergrond proberen te doen.
Everyday acts of resistance
“De uiting van het politieke in ‘everyday acts of resistance’ herkennen we niet als politiek,” stelt Kaulingfreks. “Maar het kan wel degelijk grote invloed hebben.” Zo plaatst Ruba Zai filmpjes op Youtube over hoe je op verschillende manieren een hoofddoek kunt dragen en is ze lifestyledeskundige bij RTL Boulevard. Ze doorbreekt hiermee stereotypen, verzet zich tegen het Westerse schoonheidsideaal en wil een voorbeeld zijn voor anderen om zich te emanciperen. Zo wordt het persoonlijke politiek.
Niet alle ‘everyday acts of resistance’ zijn echter zo vreedzaam als die van Ruba Zai. Als jongeren zich echt niet gehoord voelen in de samenleving kan ‘het politieke’ ook de verkeerde kant opgaan, en bijvoorbeeld tot rellen leiden. ‘Treitervlogger’ Ismail Ilgun documenteerde in zijn 'Hoodvlogs' het leven in een 'aandachtswijk', waaronder de overlast, het vandalisme en de agressieve acties van zijn vrienden. Het werd een nationaal schandaal. “Maar dit is ook politiek,” stelt Kaulingfreks. “Het gaat om het zichtbaar maken van een niet geziene groep, die zichzelf emanciperen”.
Door op deze persoonlijke manieren in verzet te komen, worden problemen aangekaart die vergeten dreigen te worden. Problemen van jongeren die niet gehoord worden in de samenleving. Zij stappen zo vanuit de schaduw de spotlights in en eisen hun stem op. Juist door zich af te zetten tegen de politieke orde nemen ze deel aan het politieke toneel.
