Science Café Utrecht
"Burn-out de ziekte van deze tijd'', ''Millennials massaal naar de psycholoog'' en ''Stress, de valkuil voor de altijd bezige jeugd''. Dit soort krantenkoppen suggereren dat we nu meer dan ooit leiden aan stress. Kan ons stresssysteem de stroom prikkels die we dagelijks te verduren krijgen wel aan?
Tijdens het Science Café over stress gaat presentator Geert Maarse samen met psycholoog dr. Juul Gouweloos, psychiater dr. Christiaan Vinkers en neurobioloog dr. Angela Sarabdjitsingh op zoek naar verklaringen. Is ons stressniveau daadwerkelijk gestegen? En is stress ook nog ergens goed voor?
Vinkers heeft een duidelijk antwoord op de eerste vraag. Er worden voortdurend schrikbarende cijfers naar ons hoofd geslingerd. Volgens hem zijn deze cijfers uit de media vaak uit hun context getrokken en is het daadwerkelijke aantal mensen met een burn-out al lange tijd hetzelfde. De aandacht is groot, maar een toenemend probleem is het dus niet. Toch neemt dat niet weg dat te veel stress grote gevolgen kan hebben. Naast het krijgen van een burn-out na een aanhoudende periode van stress, kan een hoge dosis stress ook een post-traumatische stressstoornis (PTSS) veroorzaken. Dit kan gebeuren nadat je bedreigd bent of wanneer je dit bij iemand anders hebt zien gebeuren. Mensen met PTSS denken vaak terug aan de gebeurtenis, vermijden de betreffende plek en schrikken snel. Of je hier gevoelig voor bent is niet te voorspellen, zegt psycholoog Gouweloos. Je reactie op stress is zowel genetisch bepaald als afhankelijk van je karakter en de mate waarop je op een voorval voorbereid bent. Een perfectionist is gevoeliger voor stress, terwijl een getrainde politieagent stressbestendig is doordat die is voorbereid op het zien van een ongeval.
Zonder stress?
Stress lijkt dus veel negatieve gevolgen te hebben. Toch zijn alledrie de wetenschappers het erover eens dat we de stressreactie nodig hebben en dat het in eerste instantie dus een positief proces is. We kunnen niet zonder. Wanneer er iets gebeurt dat een stressreactie oproept, zoals het zien van een aanrijding, gaat je lichaam de hormonen adrenaline en cortisol aanmaken. Adrenaline heeft effect in de eerste paar seconden en zorgt voor het gevoel van sensatie. Je hartslag gaat omhoog en je lichaam laait op. Het hormoon maakt je alerter, geeft je meer energie en zorgt het ervoor dat er meer zuurstof naar je spieren gaat. Ondertussen zorgt de cortisol ervoor dat je met de situatie om kunt gaan, je lichaam na de directe schok weer teruggebracht wordt naar een situatie waarin je lichaam weer in balans is én dat je onthoudt wat er is gebeurd. Beide hormonen houden je scherp en zijn volgens Sarabdjitsingh dan ook uitermate nuttig. Je kunt meteen helder nadenken over de te ondernemen acties.
Hoe voorkom ik een burn-out?
Maar hoe voorkom je een burn-out, willen veel mensen in het publiek weten. Helaas bestaat er geen gouden lijst met tips waarmee we ons stressniveau altijd op peil kunnen houden. Stress en ongeluk horen bij het leven en dat zullen we gedeeltelijk moeten accepteren. Het is van belang om de balans te vinden merkt Vinkers op. En dat is een hele zoektocht. Ga voor jezelf na wat belangrijk is voor jou en wat de dingen zijn waar jij voldoening uit haalt. Je brein is vergelijkbaar met een batterij, na een periode van stress is er ontspanning nodig om weer te kunnen opladen. Daarnaast is sociale steun volgens Gouweloos een grote beschermende factor. Af en toe aan je gestresste vriendin vragen hoe het gaat en dan ook echt doorvragen, kan volgens haar al veel doen.
De volgende Science Cafés zijn tijdens het Betweter Festival op 29 september en zullen in het teken staan van voedselhypes en sterke verhalen.
