In goede en slechte tijden

Denk eens terug aan de laatste keer dat je met je vrienden een middag hebt doorgebracht. In het park, op het balkon van je studentenhuis of op dat ene festival. Waarschijnlijk lees je dit nu met een glimlach op je gezicht. En dat is precies wat vrienden met je doen: ze brengen je vreugde en alleen dat is al genoeg voor een fijner leven. Mensen zijn sociale dieren, en veel van hen noemen contact met vrienden en familie in één adem met water en zuurstof als primaire levensbehoeften. Je sociale leven is belangrijk voor je welzijn, al helemaal als student. Vrienden van vroeger, je nieuwe studievrienden, je teamgenoten bij de hockeyvereniging en die ene leuke kwarrel (of is het toch een prela?): als student omgeef je je met heel veel verschillende mensen.

Althans, als de coronapandemie geen roet in het eten gooit en je sociale leven aan banden legt. Wanneer ik studenten vraag waar ze zich zorgen over maken in deze tijd, dan noemt 24% eenzaamheid en isolatie. Welke gevolgen heeft dit eigenlijk op je welzijn? En wat als je al weken niet met je beste vriendin geknuffeld hebt? Is een coronabuddy eigenlijk een goed idee?

“Niets is het leven is noodzakelijker dan vriendschap.”

De Griekse filosoof Aristoteles wist het in zijn tijd al mooi te verwoorden. Hij onderscheidde drie soorten vriendschappen: zij die gebaseerd zijn op functionaliteit, op gezelligheid of zij die gebaseerd zijn op wederzijdse waardering van elkaars kwaliteiten. Alleen die laatste categorie verdient volgens Aristoteles het label “pure vriendschap”. Die eerste twee varianten zijn vooral heel handig; we noemen ze nu “gelegenheidsvrienden”. Denk aan die collega met wie je dagelijks lief en leed deelt bij de koffieautomaat, maar niet spreekt buiten werk. Of die vriend van vroeger die je alleen nog ziet tijdens het jaarlijkse kerstdiner. Hoewel je ze misschien niet direct beschouwt als vriend, zijn juist deze vriendschappen belangrijk voor je sociale ontwikkeling. Ze houden je een spiegel voor en laten je kennis maken met een andere visie of mening. Het maakt dat je je verbonden voelt met een groter geheel: de samenleving. Maar wat nou als er geen gelegenheden meer zijn voor je gelegenheidsvrienden en je je BFF alleen nog maar op afstand mag zien?

Stadssocioloog prof. dr. Beate Volker (UU) doet onderzoek naar vriendschapsnetwerken, en legt uit: “We leven allemaal in een bubbel, en corona maakt het nóg kleiner en beperkter. Hoewel je je beste vrienden echt nog wel blijft zien, vallen de zwakkere vriendschappen weg.” Maar, het is niet per se erg dat je elkaar nu minder ziet. Ze vertelt: “Dat is het mooie van vriendschappen, ze zijn vergevingsgezind, onbaatzuchtig en dynamisch. Ze hebben niet een duidelijk einde zoals de meeste liefdesrelaties; je kunt elkaar weer vinden na een tijdje minder contact of zelfs ruzie.” Je bent dus ‘gewoon vrienden’ en that’s it. Deze huidige maatregelen kunnen zelfs voor een sterkere vriendschap zorgen, omdat je meer quality time met elkaar hebt. Je ziet elkaar één-op-één en hebt zo meer tijd en aandacht voor elkaar. Dus mocht je nog een excuus nodig hebben voor die koffie-date met een vriend(in), bij deze.

“Ik wil weer zorgeloos afspreken met mijn vrienden.”
- Student Bart

Een coronabuddy dan maar?

Onze sociale bubbel is het afgelopen jaar flink wat kleiner geworden. En evolutionair gezien is dat slecht nieuws voor ons. “De mens is een sociale diersoort en hoewel we onszelf graag zien als zelfstandig, valt dat in de praktijk tegen. We zijn fysiek niet sterk of zelfvoorzienend, dus we zijn uit noodzaak vaak op anderen aangewezen. Als individuen los door de natuur lopend hebben we nog nooit goed gefunctioneerd, dus het is een illusie om te denken dat we dat nu wel kunnen.” vertelt Peter. Alleenwonenden en alleenstaanden hebben het nu dus extra moeilijk, zo benadrukt ook sociaal wetenschapper dr. Linda Duits in Generatie Lockdown. In haar pleidooi voor soepelere regels voor singles vond ze eigenhandig het begrip “coronabuddy” uit, wat zorgde voor veel ophef, een wetswijziging en toen toch weer niet. Toch is stadssocioloog Beate geen fan van coronabuddies: “Met zo’n label wordt vriendschap ineens iets exclusiefs en dat strookt niet met de beginsels van vriendschap.” Want hoe maak je de keuze wie wel en wie niet te includeren in jouw bubbel?

Gelukkig zijn er genoeg alternatieven, ook al zullen die the real deal natuurlijk nooit vervangen. Mocht je je net als ik wel eens alleen voelen in deze gekke tijd, dan volgen hier vijf tips van Beate, Anouk en Peter:

1. Ga uit je comfortzone en toon initiatief. Stuur die ene vriend die je al weken niet hebt gesproken nú een berichtje. Knoop een praatje aan met diegene voor je in de rij bij de supermarkt. Vraag iemand van je studie om even te blijven hangen na dat online college. Zo is er best wat mogelijk is binnen de regels.
2. Geef je oxytocine niveau zelf een boost. Dit kan door terug te denken aan een fijne aanraking, een self-care dag, een complimentje te ontvangen of mooie muziek te luisteren. Peter voegt toe: “of je eet gewoon pure chocola.”
3. Leen de kat of hond van een vriend voor een weekje. Een levend beestje om je heen werkt namelijk heel goed tegen gevoelens van stress. Maar “een kat praat natuurlijk niet terug,” aldus Anouk.
4. Ontdek een nieuwe hobby of pak die oude hobby uit je kindertijd weer op (hallo dwarsfluit). Beate legt uit dat de interactie met een mooi boek of een muziekstuk oneindig rijk kan zijn en je zo veel inspiratie geven.
5. Neem deze pandemie aan als een moment van reflectie. Vraag jezelf af wat jóuw behoefte is van aanraking en sociale contacten. Wat heb je gemist en wat niet? En hoe ga je daar weer invulling aan geven als er straks weer meer mag?

Wat dát het straks allemaal weer kan en mag, daar zijn ze het alle drie over eens. Het is enkel een kwestie van wachten.