Duizenden kleine kruimelbeleggers die de grote hedgefondsen eens even een lesje leerden. Daar had het iets van, de hausse op de Gamestop-aandelen die zogenaamde short-sellers in het nauw bracht. Wat is er aan de hand?
Allereerst: wat is short-sellen?
Je leent een schroevendraaier, je verkoopt hem, en je koopt een andere, goedkopere schroevendraaier die je weer teruggeeft aan degene van wie je ‘m geleend had. Het verschil steek je in eigen zak. Zo werken hedgefondsen die aan ‘short-sellen’ doen: speculeren op het zakken van de prijs van aandelen. Dat gaat goed totdat het aandeel omhoog gaat in plaats van omlaag.
Redditors komen samen
En dat is precies wat amateurbeleggers, georganiseerd via Reddit, voor elkaar kregen, doordat ze massaal aandelen GameStop gingen kopen. Gamestop is een videospelletjeswinkel in Amerika, die vooral filialen heeft in grote winkelcentra. Gamestop was al langer aan het kwakkelen en sinds corona helemaal. Een zogenaamde 'dying business'. Redditors van de groep r/Wallstreetbets zagen dat een paar hedgefondsen aan het gokken waren op GameStop. Die hedgefondsen gokten dus dat het aandeel omlaag zou gaan. De Redditors besloten samen te werken om zo die hedgefunds een oor aan te naaien, door het uitvoeren van een zogenaamde 'short squeeze'. Ze kochten massaal aandelen in GameStop en de prijs schoot omhoog, van een paar tientjes naar honderden dollars. Dit zorgden voor grote verliezen bij de hedgefondsen, die in paniek raakten. Totdat Wall Street de handel stillegde – voor de amateurhandelaars wel te verstaan, niet voor zichzelf.
Protestactie
Vergelijkingen met David en Goliath maar ook de Occupy Wall Street-beweging werden snel gemaakt: kleine particuliere beleggers die het onaantastbare Wall Street eens even een koekje van eigen deeg gaven. Het had bijna iets van een protestbeweging. Ook vanwege de reactie van Wall Street: direct de kop indrukken. Overigens betoogt dit artikel 'The Mutiny of the Mini-Capitalists' heel duidelijk dat deze actie het systeem zeker niet omverwerpt, maar wel laat zien hoe veel macht de collectieve actie kan hebben. Hoe komt het dat een groep individuen ineens tot zo’n – op het oog arbitraire – actie komt? Wat is er nodig voor zo’n collectieve actie? Daarover vertelt socioloog prof. dr. Jacquelien van Stekelenburg in deze lezing.
Niet zonder risico
Maar zonder risico is dit allemaal niet voor die particuliere beleggers. Het is een soort tulpenhandel: het aandeel GameStop is niet echt honderden dollars waard, want het blijft een kwakkelende keten met een achterhaald business model. Dus die kunstmatig opgeblazen koers gaat ook weer een keer naar beneden, en dan kunnen amateurbeleggers enorm het schip in gaan.
Eigenlijk handelen deze beleggers dus niet rationeel. Econome dr. Liesbeth Noordegraaf-Eelens laat in deze lezing over kuddegedrag en de economische crisis zien dat de het een vergissing is om de mens louter te zien als ‘homo economicus’ die louter uit eigen belang handelt. Je zit ernaast als je denkt dat de mens altijd datgene kiest wat het beste is voor hem of haar. Deze tulpenmanie/protestactie laat mooi zien hoe kwetsbaar de markt is voor groepsgedrag. Of dat nou komt van de professionele beleggers of van de amateurs.