Deze zomer verschijnt de blogserie 'schoonheid' ter voorbereiding op de lezingenreeks 'Ware Schoonheid' dit najaar.
Schoonheid is ook in andere culturen, zoals de Islamitische, Boeddhistische, Hindoestaanse en Afrikaanse cultuur een gespreksonderwerp. De ideeen die men daar heeft over het begrip zijn niet dezelfde ideeën als de westerse filosofen hebben. Gezien de belangrijke rol die religie speelt in deze culturen is het niet raar dat schoonheid daarom nauw verbonden is aan religie. Hoe kijken andere culturen naar schoonheid en hoe verschillen ze daarin van het Westen?
'God is mooi'
De Islamitische cultuur heeft een duidelijk oog voor schoonheid. Te zien in de kunst en architectuur, zoals de Blauwe Moskee, de vele Perzische miniaturen, de poëzie van dichters en de muzikale stroming van Qawwalimuziek. Deze culturele erfenis is geworteld in een wereldvisie die schoonheid en liefde erg belangrijk vindt: Allah is mooi en Hij houdt van schoonheid. Alles wat hij creëert, maakt hij mooi. Islamieten geloven dat de wereld mooi is wanneer je Allah erkent en in hem gelooft. Schoonheid is daarom geen klein onderwerp van filosofische reflectie. Het is het hoofdthema in de mystiek van de Islam. Het menselijk schoonheidsideaal in de Islamitische cultuur is een moeilijk onderwerp. Vaak wordt de westerse cultuur veroordeeld en de schoonheid van de vrouw benadrukt door haar geheel gesluierd in het openbaar te tonen. Dit is echter een eenzijdige en conservatieve visie. De Islamitische cultuur heeft eveneens een groot aantal 'moderne' moslims die juist het westerse schoonheidsideaal volgen.
Bovenzinnelijk en aards
Het Boeddhisme ziet schoonheid net als enkele westerse filosofen als een bovenzinnelijk fenomeen. Boeddhistische wijsgeren erkennen daarnaast ook aardse schoonheid. In de kunst zoekt men naar volmaakte vormen en verhoudingen (voornamelijk uit de natuur) die het zuivere en absolute moeten weergeven. Ook het schoonheidsideaal van het menselijk lichaam is in Azië heel anders dan in de westerse cultuur. In plaats van een door de zon gebruind kleurtje te willen hebben, zien Aziaten zichzelf het liefst zo blank mogelijk. Daarnaast is het in sommige kleine delen van Thailand en Myanmar deel van de cultuur om zo veel mogelijk gouden ringen om de nek te dragen. Een zo lang mogelijke hals met zo veel mogelijk ringen is daar een vorm van schoonheid.
Alles is mooi waar Krishna verschijnt
In het Hindoeïsme wordt de god Krishna gezien als de bron van alle esthetica. Waar deze god verschijnt, beginnen bloemen en bomen spontaan te bloeien en treedt de lente aan. Daarnaast is esthetisch plezier (Kama) zoals kunst, muziek, dans, literatuur, poëzie en seks van religieus belang in deze cultuur en een van de vier levensdoelen. Het moet wel worden uitgevoerd in combinatie met Dharma (deugden). Het schone en het goede zijn dus in het Hindoeïsme met elkaar verbonden. De Hindoestaanse cultuur heeft eveneens een duidelijk schoonheidsideaal. Vrouwen kleden zich aan met zo veel mogelijk glimmertjes, glittertjes en felgekleurde sari's. De stip op hun hoofd, de bindi die hen tegen kwaad moet weren en vroeger een stip van inkt was, wordt nu vaak aangegeven met glittertjes en diamantjes. Een lichtere huid is, net als in de rest van Azië, ook in India een ideaal. Slank zijn en het dragen van make up wordt in India en buurlanden erg mooi gevonden in navolging van het westen.
Creativiteit
De verbinding van esthetiek met ethiek (het schone met het goede) is in het denken en leven van Afrikaanse mensen erg belangrijk. De Afrikaanse wereld kan worden beschouwd als een wereld van artistieke expressie. Creativiteit is zelfs een ethisch goed en nauw verbonden met schoonheid. Waarom wij in het westen zo graag slank willen zijn, is een grote vraag voor Afrikanen. In Afrika wordt dik zijn als veel aantrekkelijker gezien. Hoe dikker de vrouw, hoe meer aanzien ze heeft en hoe gelukkiger de man is. In Ethiopië en Zuid Afrika leven stammen waarbij het, naast dik zijn, ook mooi wordt gevonden om een grote schotel tussen je onderlip en de huid te hebben.
Cultuur bepaalt wat mooi is
Hoe wij in het westen over schoonheid denken zoals in de vorige blogs is behandeld, geldt dus niet overal op de wereld. Zo zien we dat de Islamitische, Boeddhistische, Hindoestaanse en Afrikaanse cultuur er hele andere ideeën op nahouden. Waar we eerst dachten dat schoonheid objectief is als een grote groep mensen (de westerse cultuur) dezelfde mening erover heeft, zien we nu dat de westerse ideeën over schoonheid eigenlijk subjectief zijn. Wat als mooi wordt gezien, wordt grotendeels bepaald door de cultuur waarin iemand opgroeit.
Over westerse waarden in de Arabische cultuur kun je de blog over de Arabische lente lezen. Wil je meer weten over de Chinese cultuur? Bekijk dan de lezingen terug van de lezingenserie Ondertussen in China. Volgende week zal de laatste blog in deze reeks gaan over de vraag of techniek schoonheid kan bevatten.
Vorige blogs:
- Schoonheid: het perfecte medicijn tegen chaos
- Mooi, mooier, mooist?
- Pronken met veren, snavels, staarten en liedjes
- Felle kleuren en grotere eieren
- 'Die man lijkt op een hamster!'
- Divinia Proportia: een goddelijke verhouding
- Ongelukkig en ongezond door functionele architectuur
- Verheerlijkte kunstenaars: 'De grote drie'
