De transitie van conflict naar vrede is niet eenvoudig. Vaak is een confrontatie met het verleden onvermijdelijk om verder te kunnen. Maar op welke wijze ga je deze aan? Het klassieke model van juridische vervolging is lang niet altijd passend. In het kader van de Vredesdagen 2013 organiseert Studium Generale i.s.m. SIB en Oikos het symposium 'Na het conflict' over schuld, boete en verzoening en de rol die wetenschap en kunst hierin kunnen spelen. Hierop vooruitlopend stelt Studium Generale de vraag: Welke V's leiden naar vrede?
Onderhandelingen
Conflicten komen niet altijd tot een einde doordat één van beide partijen wint. Vaker is er sprake van onderhandelingen. Denk bijvoorbeeld aan de onderhandelingen die de Colombiaanse regering en de FARC onlangs ingingen na jaren van gewapende strijd. Door om de tafel te gaan zitten wordt gezocht naar een vreedzame oplossing. Eén van de voornaamste aspecten van zo'n oplossing (naast het beëindigen van het geweld), is het vinden van een manier waarop de nieuwe vrede duurzaam is. Een lastige opgave. Want hoe krijg je strijdende partijen zo ver dat ze na jaren van geweld en bloedvergieten samen verder willen? En hoe zorg je ervoor dat er niet alleen op politiek maar ook op sociaal niveau eenheid ontstaat?
Dialoog
De dialoog aangaan lijkt misschien wel de beste manier om tot een houdbare vrede te komen en strijdende partijen te verbinden. Oikos zet zich in voor de Dialogue for Peaceful Change(DPC) methode. Deze methode werd ontwikkeld in Noord-Ierland dat decennialang verdeeld was door het conflict tussen protestantse loyalisten en katholieke republikeinen. Hierbij vielen sinds 1969 meer dan 3000 burgerdoden, en werden generaties kinderen gesegregeerd van de andere bevolkingsgroep grootgebracht. Er was dus heel wat meer nodig dan een politiek akkoord om de samenleving te laten helen. Uitgangspunt van de DCP-benadering is het werken aan inclusive solutions. Hiervoor is bereidheid tot verandering noodzakelijk, evenals bewustzijn van de eigen rol en een actief burgerschap. Op het niveau van de gemeenschap is deze methode in Noord-Ierland buitengewoon effectief gebleken. Colin Craig, een van de ontwerpers van de DPC-methode, was in 2010 bij Studium Generale te gast om toe te lichten hoe dit verzoeningswerk er in de praktijk uit ziet. Taalgebruik speelt hierin een grote rol. Tijdens de Vredesdagen in 2011 bij Studium Generale stond de kracht van taal centraal.
Familiebanden
Ook op een andere manier kan verbinden bijdragen aan vrede: niet door nieuwe banden te smeden, maar door al bestaande een nieuwe invulling te geven. Zo kunnen familiebanden een belangrijke rol spelen bij het afzweren van geweld. Beatrice de Graaf is van mening dat terroristen en geradicaliseerde jongeren bereikt kunnen worden door met hun moeders, broers, zussen het gesprek aan te gaan. Door dit beschermende netwerk dat zich vaak om een strijder of terrorist heen heeft gesloten langzaam open te wrikken, kan ruimte ontstaan voor onderhandeling. Tegelijkertijd is door deze weg te nemen de kans groter dat deradicalisatie duurzaam is, omdat er een netwerk is om op terug te vallen.
Beeldvorming
Verbinden om tot vrede te komen. Het klinkt voor de hand liggend. Toch zijn er veel problematiserende factoren. Kan je bijvoorbeeld als regering wel de dialoog aangaan met een terroristische organisatie? De Colombiaanse president heeft het vanwege zijn bereidheid hiertoe momenteel zwaar te verduren in eigen land. Of wat als de familie van een terrorist het eens is met de strijd, bijvoorbeeld doordat moeders hun strijdende zoon als potentiele martelaar zien en hier, zoals onder aanhangers van Fatah in de Palestijnse gebieden voorkomt, eer uit halen? En wat te denken van de rol van media en social media? Zij bieden zingeving en duiding in conflictsituaties, maar met het tempo waarop dit verlangt wordt van nieuwe media is er steeds vaker het gevaar dat deze oppervlakkig, ongefundeerd en ongenuanceerd is, zo stelde De Graaf tijdens Het Grote Media Debat in 2011. Hoe wenselijk verbinden ook is, polariseren lijkt soms veel gemakkelijker. Vertrouwen en volharding zijn dan ook noodzakelijk om hier tegenwicht aan te bieden. Vrede gaat nu eenmaal niet over een nacht ijs.
Meer weten over deze en andere wegen die naar duurzame vrede kunnen leiden? Kom dinsdag 1 oktober naar Na het conflict bij Studium Generale.
