Voorwoord Melanie Peters, programmaboekje Studium Generale, voorjaar 2012
Het lijkt soms of we gevangen zitten in de geschiedenis en zelf niet veel te bepalen hebben. De economische crisis komt over ons heen, het klimaatdebat wil niet vlotten en elke keer voor biologische groente kiezen, een eenvoudig persoonlijk voornemen, is ook makkelijker gezegd dan gedaan. Kiezen we wel bewust? Lopen we niet gewoon met de meute mee? Niet voor niets krijgt de discussie of de vrije wil bestaat zoveel aandacht. Het klopt met het tijdsgevoel.
Nieuwe wetenschappelijke inzichten en oude denkers laten ons zien dat kuddegedrag niet alleen problematisch is, integendeel. Veel gedrag hebben we gemeen met dieren, maar daarmee is het niet onintelligent. Van nature heeft de mens het vermogen om conflicten op te lossen, ambitie goed te gebruiken en samen te leven, wat in Nederland nog steeds goed gaat. Kunnen we dit natuurlijke gedrag beter benutten? Het feit dat we een zwerm zijn geeft hoop voor onze mogelijkheden om collectieve doelen te stellen die het individuele nut overstijgen.
En de vrije wil dan? Misschien moeten we ons niet langer afvragen of we 1% vrije wil hebben of 5%, maar wat we er mee doen? Want verantwoordelijk blijven we ook. Al is het weinig, is dat niet juist wat het leven interessant maakt? De kunst van het leven? Makkelijker zal de wetenschap het ons niet maken, maar door vanuit verschillende vakgebieden onderzoekende vragen te stellen, lukt het om net wat anders tegen zaken aan te kijken. Praat en denk mee dit voorjaar, want een kritische zwerm vormen is onze ambitie! Als het aan Studium Generale ligt, gonst het: I am a crowd, therefore I am. Om te beginnen in Utrecht.
Dr. ir. Melanie Peters
Directeur Studium Generale
