Lenin en Stalin
Nadat Maarten van Rossem in de afgelopen twee weken het leven van Lenin heeft besproken, was het afgelopen maandag de beurt aan Stalin. Hij kwam als enige bolsjewiek echt uit het arbeidersmilieu en bleef ook in de aanloop naar de revolutie in Rusland. Hij werd verschillende keren opgepakt voor zijn ondergrondse werk, werd naar werkkampen in Siberië gestuurd, maar wist ook steeds weer te ontsnappen.
Lenin zag in Stalin een goede manier om zelf meer greep op de partij te krijgen en benoemde hem daarom in 1922 tot algemeen secretaris. De man die in zijn jonge jaren romantische gedichten schreef, werd op die manier de nummer 2 van de partij. Van Rossem kenmerkt hem als eigengereid, asociaal en onverschillig. Waar Lenin vanachter zijn bureau opdracht gaf voor vele slachtpartijen, is Stalin degene die zelf ook echt gewelddadig is. Het is dan ook niet voor niets dat Lenin uiteindelijk in zijn 'testament' opneemt dat Stalin uit de partij gezet moet worden. In de roerige periode die volgt op de dood van Lenin blijkt echter dat Stalin al de overhand heeft gekregen binnen de partij. Hij vermoordt simpelweg zijn tegenstanders en helpt zo zichzelf definitief in het zadel.
Vervolgens ziet Stalin in dat het tijd is voor modernisering, en dat die modernisering vooral nodig is om de veiligheid van Rusland te garanderen. De modernisering moet dan ook betaald worden door de boerenbevolking. De landbouw wordt gecollectiviseerd en alle graanproductie komt onder controle van de staat. Deze tweede revolutie is verstrekkender dan de eerste, omdat nu ook het platteland aangepakt wordt. Boeren verzetten zich en zien in dat de revolutie zich nu tegen hen keert. De revolutie was juist bedoeld voor de bevrijding van de gewone man, maar arbeiders worden niet tot slaaf gemaakt en boeren zijn weer lijfeigene. Was het Stalin in de bol geslagen?
Van Rossem laat zien dat Stalin de terreur in naam van de revolutie nog verder opvoert. Met harde hand voert hij terroristische maatregelen uit. Zijn vrouw kan alle misstanden niet meer aanzien en pleegt zelfmoord. Was Stalin dan zo gestoord dat hij zelfs dit liet gebeuren? Van Rossem geeft toe dat het een cliché is, maar dat de waarheid hier waarschijnlijk in het midden ligt. Gedeeltelijk is alle terreur ontstaan doordat 'het systeem' hiertoe aanzette, maar een andere oorzaak ligt ook echt in de paranoia van het karakter van Stalin.
Bekijk de lezing van Maarten van Rossem hier en kom maandag 21 juni luisteren hoe het afloopt. Het is dan ook mogelijk om in te schrijven voor voorverkoop van de cd die van de serie gemaakt wordt.
