“Lachen is gezond”, horen we vaak – ook al is het nog niet helemaal duidelijk waarom. Volgens evolutiebiologen lachen we om onze vriendschappelijke intenties over te brengen tijdens sociale interacties. Wij zijn daarin lang niet de enige, zo blijkt uit een recente vergelijkingsstudie van onderzoekers van de universiteit van Californië. Zeker 65 diersoorten kunnen lachen, waaronder mensapen, vossen, koeien en vogels. Vrijwel de meeste diersoorten lachen volgens de onderzoekers zacht en onopvallend, zoals de korte piepjes van de rat of het gegrinnik van de mensaap. De mens, de zeehond en de Nieuw-Zeelandse papegaai kennen duidelijk minder schaamte en lachen hardop. Een lachende olifant stoot zelfs een trompetgeluid uit dat op 2 kilometer afstand te horen is. Wat vertelt dit dierengelach ons over de evolutie en functie van deze uiting van emotie?
“Een mens lacht heel merkwaardig. We beginnen met een salvo van uitademingsblaffen met wijd open mond. Dan komen we in een verkrampte toestand; we stikken van het lachen. En na een inademingsgier beginnen we aan een nieuw salvo.”
- Gedragsbioloog Jan van Hooff
Spelen
Vaak is een lach een signaal dat de interactie of het spelen bevalt en dat ze daar graag mee door willen gaan. Zo hijgt een mensaap als een teken dat hij zich inspant, in de hoop dat zijn speelmaatje ook blijft investeren in hun speelkwartier. Auteur en PhD-student Sasha Winkler vertelt in de Volkskrant: “Dat maakt duidelijk dat lachen een functie heeft. De lachgeluiden geven aan dat hun gedrag niet agressief, maar speels bedoeld is”. Cognitief wetenschapper prof. Greg Bryant, ook verbonden aan de studie, vult aan: “Dit laat zien hoe een fenomeen waarvan we eerst dachten dat het menseigen was, nauw verbonden blijkt te zijn met gedrag dat we delen met diersoorten die tientallen miljoenen jaren van mensen zijn gescheiden.” Maar kennen deze diersoorten dan ook humor?
Humor
“Ons soort beestjes, dan heb ik het over mensapen en aanverwanten, vertonen zeker vergelijkbaar gedrag. Zo kunnen zij lachen, soortgenoten beetnemen en grapjes maken,” vertelt gedragsbioloog prof. dr. Jan van Hooff in het Science Café over humor. Maar, tot nu toe is er geen bewijs dat dieren soortgelijke humor hebben zoals mensen dat kennen. Het lachen bij dieren komt enkel tot uiting bij het spelen. En daar zit een groot verschil met ons mensen. Zo kunnen wij ook lachen om zelfspot, om leedvermaak, of om de slechte grappen van onze ouders. Of om een filmpje van "lachende dieren".
Meer weten over ‘menselijke’ emoties bij dieren? Kijk dan de lezing Lachende apen? van pedagoog dr. Bas Levering terug.
