Voorbeeldig opgroeien
In de voorgaande lezingen in de reeks Voorbeeldig opgroeien zijn veel pedagogische problemen gesignaleerd. Zo wees dr. Gupta op de achtergestelde meisjes in India en sprak drs. Naoko Richters over de psychologische problemen van Japanse pubers. In de laatste lezing in de reeks bekijkt prof. dr. Micha de Winter de zaken positief. Pedagogiek gaat niet alleen over het signaleren van problemen. Het kan ook gebruikt worden om kinderen op te voeden tot wereldburgers.
In essentie bestaat het opvoeden van kinderen tot goede burgers uit het leggen van de link tussen de individuele opvoeding en de samenleving waarin zij leven. Op veel Nederlandse scholen wordt aan dit doel al invulling gegeven door vakken als maatschappijleer of, nog explicieter, lessen in 'burgerschap'. Het gaat hierbij om het aanleren van vormen van goed gedrag, die De Winter verduidelijkt met het voorbeeld van de voedselbank. Het gaat er niet alleen om dat mensen bereid zijn om voedsel te doneren. Burgerschap houdt ook in dat zij als vrijwilliger mee willen helpen in de verspreiding ervan. Daarnaast is er de politieke component: de wil hebben om de problemen die de voedselbanken signaleren op te lossen, door bijvoorbeeld te kijken naar de oorzaken van armoede. Het gaat er dus om verbondenheid aan te leren met je medeburgers.
Het verschil tussen burgerschap en wereldburgerschap zit hem in wie je medeburgers zijn. Doordat kinderen steeds meer in contact komen met leeftijdsgenoten over de hele wereld, wordt dit begrip steeds ruimer. Internet, televisie en de steeds verdere reizen die zij al op jonge leeftijd ondernemen zorgen ervoor dat zij in aanraking komen met jongeren uit veel verschillende culturen.
Deze diversiteit waarmee kinderen in aanraking komen kan leiden tot problemen in de opvoeding. Wanneer de verschillen in hun leefwereld te groot worden, zullen zij teruggrijpen op wat zij als vertrouwd zien. Hierdoor ontstaat een hang naar eigenheid die zich, in de ogen van De Winter, bij een gebrek aan een goede pedagogische omgeving in het gezin of de school kan ontwikkelen tot radicalisering of het vormen van extreme idealen.
In dit gevaar ligt ook de uitdaging voor de opvoeders van kinderen in de 'global village'. Door met hen, thuis of op school, in discussie te gaan over verschillen in idealen, waarden of culturen, kan worden aangeleerd om met andersdenkenden om te gaan. Dit is het democratische principe in de opvoeding. Het gaat niet alleen om het bijbrengen van tolerantie, maar ook om kritisch naar verschillen te kunnen kijken. Wereldburgerschap gaat om het kennen van de eigen plaats te midden van diversiteit en het leren herkennen van gemeenschappelijke hogere idealen, zoals mensenrechten.
Alle lezingen uit de reeks Voorbeeldig opgroeien zijn in hun geheel terug te zien. Lees ook de andere blogs over deze serie via de programmapagina.
