Op 't randje
Wetenschappers die hier onderzoek naar deden, wonnen allen de Ig Nobelprijs. Dit is de prijs voor wetenschappelijk onderzoek dat je eerst laat lachen en je daarna aan het denken zet. Kees Moeliker (conservator Natuurhistorisch Museum Rotterdam), zelf ook winnaar vanwege zijn publicatie over homoseksuele necrofilie bij wilde eenden, vertelt in de achtste en laatste lezing van de reeks 'Op 't randje' over zijn eigen onderzoek en verschillende winnaars van van de Ig Nobelprijs. Veel voorbeelden van onderzoeken van de 'alternatieve Nobelprijs'-winnaars werpen vragen op. Ze zijn grappig, oké, maar wat is het nut? Gaan humor en wetenschap wel samen of spreken we hier over fringe science? Moeliker laat zien dat lachen om wetenschap kan en dat het hierdoor zelfs een breder publiek kan bereiken.
Kader, taboe en humor
De publicatie van Kees Moeliker ontstond na het waarnemen van een toevallig incident. Een levende mannetjeseend paarde met een dode, ook mannelijke, soortgenoot, die te pletter was gevlogen tegen zijn kantoor. Hij publiceerde zijn observaties en won er de Ig Nobelprijs mee. Hiervoor had hij wel eerst een wetenschappelijk kader nodig, want zonder dat is het lastig publiceren. Het blijft dan een losstaand fenomeen zonder implicaties en in dit geval misschien zelfs een fenomeen waar veel taboe mee gemoeid is. Hij vond een 100-jarige beschrijving van 'onbehoorlijk' gedrag bij pinguïns van de Brit Levick en kon het hier aan koppelen. Toch moet je volgens Kees Moeliker fenomenen zonder kader echter niet zomaar verwerpen, aangezien je nooit van te voren kan weten wat het nut van je bevindingen in de toekomst zal zijn. Nu blijkt homoseksueel gedrag en necrofilie veelvuldig in het dierenrijk voorkomen. Ondanks deze kennis en voorbeelden blijft het lastig om onderzoek te doen naar voorlopig nutteloos onderzoek over een onderwerp dat ook nog taboe is, zoals bij necrofilie.
De Ig Nobelprijs wordt niet door iedereen gewaardeerd, het winnen ervan ook niet. Moeliker benadrukt dat de lollige presentatie rondom de prijs positief is. Het staat dan wel los van het wetenschappelijke aspect, maar is een middel om aandacht te vragen voor onderzoek. Een kader geeft onderzoekers de kans om hun werk uit de taboesfeer te halen en te publiceren. Humor geeft het een breed publiek. Wel degelijk een serieuze zaak dus.
De gehele lezing is hier terug te zien. Binnenkort verschijnt er op de programmapagina een samenvattende tekst over alle lezingen, die antwoord zal geven op de vragen die we ons vooraf aan de reeks stelden. Hou dus de website in de gaten!
