Stagiaire Iris Korvemaker onderzocht welke nieuwe vakgebieden en nieuwe visies er ontstaan binnen wetenschappelijke disciplines. In dit laatste blog schrijft ze over de oneindige wetenschap.
In de wetenschap is er een constante lijn van vooruitgang en nieuwe ontdekkingen. Theorieën worden uitgebreid en ook al hebben we veel ontwikkeling doorgemaakt in de wetenschap, er zijn nog steeds genoeg onderzoeksonderwerpen. Zal er een moment zijn dat alles is te verklaren? Dat de wetenschap ophoudt, omdat we alles al weten? Hoe realistisch is deze gedachte?
Theorie van alles
Op dit moment zijn natuurkundigen bezig met onderzoek naar de theorie van alles, die de verschillende fundamentele theorieën in de natuurkunde met elkaar verenigt. Oxford-scheikundige Peter Atkins vindt dat 'er geen reden is om te veronderstellen dat natuurwetenschap niet alle facetten van het bestaan zal kunnen verklaren'. Ook de Britse prominente evolutiebioloog Richard Dawkins is overtuigt dat de wetenschap allesomvattend is en dat de wetenschap overal een verklaring voor kan geven, maar dat hij 'te naïef, te onoplettend, of te fantasieloos is om het te bedenken.' In de eerste eeuwen van empirisch wetenschappelijk onderzoek, waren er grote doorbraken in de wetenschap, zoals de evolutietheorie van Charles Darwin of de relativiteitstheorie van Albert Einstein. Echter, de laatste decennia blijven dit soort grote uitbraken uit. Hebben deze wetenschappers gelijk?
Heilige wetenschap
Wetenschap wordt misschien nu wel op een te groot voetstuk geplaatst. Jesse Frederik schrijft in de Correspondent dat dit tekenend is voor het positivisme van onze tijd. Wij denken alles op te lossen met wetenschap, maar volgens Frederik is het arrogant van de mens om te denken dat alles begrijpbaar is. “We zijn net als elk organisme onderdeel van de biologische wereld. Organismen met bepaalde cognitieve mogelijkheden en daarmee ook cognitieve beperkingen. Er is alle reden om aan te nemen dat er vragen zijn die we met onze capaciteiten nooit kunnen beantwoorden.” Computerwetenschapper Noson Yanofsky is het met hem eens en gelooft dat wij nooit alle antwoorden kunnen beantwoorden, 'Dat komt door ons eigen, sterk beperkte brein, één van de meest verbazingwekkende aspecten van de moderne wetenschap, wiskunde en rationaliteit is dat ze zich ontwikkeld hebben tot een niveau waarop ze hun eigen beperkingen kunnen zien.'
Taalbeperking
In de natuurkunde, maar ook in andere wetenschappelijke vakgebieden stuitten ze tegen één groot probleem aan, waarom we niet alles kunnen begrijpen door wetenschap. Het instrument wat we gebruiken, namelijk taal, is te beperkt. Terwijl taal contradicties kan bevatten, kan de echte wereld dit niet. Denk bijvoorbeeld aan het leugenaars paradox 'Ik lieg'. Als de zin waar is, is deze onwaar, maar is deze onwaar, dan is de zin waar. Er ontstaat kortsluiting in onze hersenen. Prof. dr. Dennis Dieks (Wijsbegeerte en Grondslagen van de Natuurwetenschappen, UU) denkt dat we steeds vager moeten worden in ons taalgebruik om nieuwe theorieën te vormen. 'In de theorie van Newton was massa een eigenschap van een deeltje, in de relativiteitstheorie wordt dit totaal iets anders doordat massa gaat afhangen aan de snelheid die een object heeft'. Je zou kunnen zeggen dat het begrip massa een revolutie heeft ondergaan en andere betekenis heeft gekregen. Het is niet meer dezelfde massa, waardoor in zekere zin onze wereld is veranderd door de relativiteitstheorie. Taal vervormt theorie.
Voorspelbaarheid?
Daarnaast zijn er praktische beperkingen volgens het boek van wetenschapper Yanofsky. Alle mogelijke scenario's of mogelijke waarheden kunnen misschien worden berekent door een computer, maar dat kost biljoenen eeuwen en hier hebben we geen tijd voor. Het is heel optimistisch om te denken dat de wetenschap eindig is, wij hebben in elk geval de komende jaren nog genoeg te onderzoeken.
in de Nacht van Descartes 2014 vroegen we ons af: Is een natuurkundige theorie van alles dichtbij? En wat zou zo'n revolutionaire ontdekking betekenen voor de mens? Nobelprijswinnaar prof. dr. Gerard 't Hooft (UU) en prof. dr. Erik Verlinde (UvA) brachten de nieuwste ontwikkelingen in de natuurkunde in kaart. Filosoof prof. dr. F.A. Muller (EUR) en wetenschapsfilosoof prof. dr. Dennis Dieks hierover gesprek met elkaar, de natuurkundigen en het publiek over mogelijke nieuwe kantelpunten in ons denken. Kijk 'Kern tot kosmos' terug.
Voorgaande blog
> Introductie: Nieuwe wetenschappen (18-12-2014)
> Gelukswetenschappen (25-12-2014)
> Nanotechnologie (01-01-2015)
> Interdisciplinaire studies (08-01-2015)
> Verdwijnen van geesteswetenschappen (15-01-2015)
> Theorieloze wetenschap (22-01-2015)
> Hypes en trends in de wetenschap (29-01-2015)
> Toevalligheden in de wetenschap (05-02-2015)
