De toekomst van ons eten
Gewetenskwestie
Zonder de eigenwijze stem van Leonore Gewessler van de Groenen zou de natuurherstelwet geen meerderheid van de stemmen krijgen. Tegen het advies van haar eigen regering in stemde de minister van milieu voor de wet. Op X zegt Gewessler dat haar geweten leidend was, omdat “wanneer het gezonde en gelukkige leven van toekomstige generaties op het spel staat, er moedige beslissingen nodig zijn”. Nog nooit eerder werd er in strijd met het regeringsadvies gestemd in de EU. Het gevolg is een dreigende landelijke kabinetscrisis. De conservatieve ÖVP waar de Groenen in Oostenrijk mee regeren, wil de geldigheid van de Oostenrijkse stem namelijk bij het Europese Hof aanvechten. Ook wordt ze beticht van machtsmisbruik. Beide claims hebben volgens experts weinig kans van slagen in de rechtbank.
Het land op slot
De wet stond op losse schroeven nadat Nederland en Hongarije in maart plotseling van koers veranderden. Waar het demissionaire kabinet nog voor de natuurherstelwet wilde stemmen, nam de nieuwe Kamer een motie aan om tegen de wet te stemmen. Ons land zou niet aan de doelstellingen kunnen voldoen, omdat we op een relatief kleine oppervlakte veel vervuilende activiteiten hebben. Zo vrezen sectoren als de landbouw en woningbouw dat strengere regelgeving ervoor zorgt dat het land weer ‘op slot’ moet. Een verwijzing naar toen de hoogste bestuursrechter in 2019 een streep zette door het stikstofbeleid van overheid, omdat het in strijd was met Europese wetgeving. De Europese wet was namelijk strikter op het gebied van natuurbescherming en stikstofuitstoot, waardoor de uitspraak van de rechter het verstrekken van nieuwe (bouw-)vergunningen grotendeels aan banden legde.
Voedselzekerheid
Niet ingrijpen is alleen ook geen optie: hoe langer we wachten met natuurherstel, des te meer het land in de problemen komt. Onderzoek laat zien dat 75 procent van onze gewassen afhankelijk is van insecten. Tegelijkertijd is Nederland wereldwijde koploper in biodiversiteitsverlies met een schokkende 90 procent. Dit heeft grote gevolgen voor het voortbestaan van ecosystemen en de voedselzekerheid. Bovendien is nu ingrijpen ook financieel voordeliger: de nieuwe wet kost Nederland 76 miljard euro en levert bijna 130 miljard euro op.
Schaalvergroting en subsidies
Afgelopen maart vertelde milieukundige dr. Jerry van Dijk op de avond ‘Hoe boeren de natuur kunnen redden’ over de totstandkoming van het huidige Nederlandse landbouwbeleid. Na de hongerwinter werd onder het adagium ‘nooit meer honger’ flink geïnvesteerd in schaalvergroting en werden subsidies verstrekt om export te bevorderen. Bovendien begonnen boeren in toenemende mate gebruik te maken van bestrijdingsmiddelen. Veel boerenbedrijven zijn op dit moment afhankelijk van subsidies en kunnen niet afstappen van hun bedrijfsmodel. Boer Martine Bisschop was ook aanwezig op de avond en kent dit probleem als geen ander. Zij is overgestapt naar natuur-inclusief boeren nadat ze een nieuwe boerderij in een beschermd natuurgebied kocht. Het uitbreiden van haar duurzame bedrijf wordt haar nu moeilijk gemaakt, omdat de grond die ze daarvoor nodig heeft niet verpacht wordt aan natuur-inclusieve boeren. Op deze manier vertraagt de regelgeving de broodnodige duurzame transitie.
Iedereen, van boer tot bestuiver, heeft baat bij duurzame landbouw. De natuurherstelwet heeft op korte termijn ingrijpende gevolgen voor de boeren, maar de voedselproductie kan ook niet voortbestaan zonder oog voor de natuur. Wil je meer te weten komen over de mogelijkheden van duurzame landbouw en welke politieke beslissingen nodig zijn voor de transitie? Kijk dan hier de avond met dr. Jerry van Dijk en boer Martine Bisschop terug.
