“Inequality kills”. De titel van het rapport van Oxfam Novib zegt genoeg. Jaarlijks maakt deze organisatie de balans op wat betreft economische ongelijkheid in de wereld. En het staat er niet best voor. “Het vermogen van de tien rijkste mannen ter wereld is de eerste twee jaar van de coronapandemie verdubbeld, terwijl in diezelfde periode meer dan 160 miljoen mensen in armoede terecht zijn gekomen.”, schrijft NOS.
Kritiek op rijkdom
Dat armoede onwenselijk is, spreekt voor zich. Maar volgens prof. dr. Ingrid Robeyns (UU) moeten we ook kritisch zijn op het tegendeel. Waarom? Robeyns, hoogleraar Ethiek van Instituties vond genoeg democratische, sociaal-economische en ecologische redenen om een heel boek mee te vullen. Maar de belangrijkste reden is “dat het ons mensbeeld beïnvloed”, vertelt ze in BN DeStem. Rijkdom wordt veelal gezien als een verdienste. Iets waarop je kunt jagen, waar je zelf verantwoordelijk voor bent en wat waardevol is om na te streven. “Maar weet je, bij rijkdom komt ook een grote dosis geluk kijken”, zegt Robeyns. “Welke aangeboren talenten heb je? Waar ben je geboren?” ‘Geography matters’, leerden wij al eerder als het gaat om armoede.
Té rijk?
Bovendien, “wanneer zeggen we tegen mensen: het is genoeg zo?” aldus Robeyns. We kennen al de ‘armoedegrens’. Hieronder verstaan we het minimale budget dat nodig is om te kunnen voorzien in menselijke basisbehoeften, zoals drinkwater, voeding, onderwijs en gezondheidszorg. Lukt dat niet, dan leef je volgens deze sociaal-economische definitie in armoede. Robeyns pleit voor een ‘rijkdomsgrens’. “Het uitbannen van armoede is een ideaal. Wat mij betreft zou het uitbannen van extreme rijkdom ook een ideaal moeten zijn”, aldus Robeyns.
Wie betaalt wat?
Uitbannen zal niet zo snel aan de orde zijn, geeft Robeyns toe. Fiscale maatregelen nemen, belasting heffen, om extreme rijkdom in te dammen is wel een optie. Maar de ene belasting is de andere niet. Waarin verschilt bijvoorbeeld de impact van een erfbelasting van een inkomstenbelasting? Daarover sprak Robeyns in 2019 tijdens de Utrechtse Dag van de Filosofie. Voor welke doelen kunnen welke belastingen een middel zijn? Welke filosofische argumenten liggen daaraan ten grondslag? En welk mensbeeld? Kijk de opname hier terug.
