Zondagavond 13 juni 2021, 21.00u: het fluitje klonk en onder luid live-applaus begon de eerste EK-voetbalwedstrijd voor het Nederlands elftal. Dat was lang geleden. Zowel bij het EK van 2014 en het WK van 2018 kwam het elftal de kwalificatierondes niet door. Maar afgelopen zondag, na een roerig jaar uitstel, was het dan zover. En hoewel de voetbalkoorts dit jaar maar langzaam opkwam in ons land, kleurden de straten toch op tijd oranje. De grote schermen op publieke pleinen waren dit jaar niet toegestaan in verband met de coronamaatregelen, maar zelfs daar zijn oplossingen voor gevonden: vintage radio’s op de terrastafels. Ook in tuinen zette mensen de televisie buiten en werd het met bier, chips en bitterballen toch een gezellige avond.
En dat bleek. Maar liefst 5,5 miljoen mensen zagen hoe Denzel Dumfries de winnende goal scoorde en hoe Nederland de eerste overwinning binnenhaalde. Van jong tot oud zitten mensen in oranje outfits voor de tv als 'Ons Oranje' speelt, maar enkel bij het voetbal. Zo werden dit weekend de Nederlandse hockeyvrouwen én mannen Europees kampioen, maar bleven de kijkcijfers voor die wedstrijden steken op minder dan 1 miljoen. Waarom raken zo veel mensen in de ban van voetbal?
Sportiefste religie op aarde
Antropoloog prof. dr. Yme Kuiper (RUG) heeft daar wel een antwoord op. In de lezing ‘Sport & Antropologie – De magie van voetbal’ vertelt hij over de belangrijke plaats die voetbal inneemt in de samenleving en cultuur. Niet alleen in ons eigen land, maar over de hele wereld staat de sport op een voetstuk. “Voetbal kan je zien als de sportiefste religie op aarde,” vertelt Kuiper. Er zijn inderdaad veel overeenkomsten: het stadion als tempel, het vereren van sterspelers, het zingen van liederen en het gevoel te behoren tot een groep. Kuiper vervolgt: “Religie en voetbal vertegenwoordigen daarnaast dezelfde velden in de samenleving en cultuur, en in zo’n veld weerspiegelen zich allerlei maatschappelijke verschijnselen.”
Kuiper legt uit dat voor veel mensen voetbal de metafoor voor het leven, het succes en de hoop is geworden. En precies daarin zit de aantrekkingskracht: als je voetbalt of voetbal kijkt, dan kan alles. Voetbal verenigt en zorgt voor nationale solidariteit. En voor die negentig minuten, zijn we voor even allemaal één.
