We zijn nooit alleen. Letterlijk, want ons lichaam draagt wel anderhalve kilo aan micro-organismen met zich mee. Het merendeel van deze biljoenen bacteriën, schimmels en andere eencelligen bevindt zich in onze darmen. Het is ons microbioom. In het Science Café over poep vertelt microbioloog dr. Clara Belzer (WUR) dat een gezond microbioom niet alleen belangrijk is voor de spijsvertering, maar ook voor een goede werking van het immuunsysteem en de aanmaak van vitamines. Elk mens heeft een uniek microbioom; deels vastgelegd in onze genen, maar voornamelijk bepaald door je omgeving. Wat je eet en drinkt, welke medicatie je gebruikt, of je veel sport of als je ziek bent: het is allemaal terug te vinden in je poep.
Wetenschappers van Harvard University hebben nu onderzoek gedaan naar 1000 tot 2000-jaar oude hopen van versteende uitwerpselen. Deze fossiele drollen heten coprolieten en bevonden zich naast grotachtige openingen aan de voet van hoge rotsen in Utah en Mexico. Door de stabiele temperaturen en droogte op deze woestijnachtige plekken zijn de coprolieten bijzonder goed bewaard gebleven. “Deze versteende uitwerpselen zijn vergelijkbaar met een tijdmachine,” vertelt bioloog Justin Sonnenburg van Stanford University. En dus bieden coprolieten een uniek kijkje in de wereld van toen.
Met uitsterven bedreigd
De wetenschappers hebben acht coprolieten onderzocht. Stukjes DNA uit deze coprolieten werden geïsoleerd en vergeleken met stukjes DNA uit de ontlasting van de moderne mens. Hoewel er best wat stukjes DNA overeenkwamen, vonden ze ook stukjes die ze nog nooit eerder hadden gezien: uitgestorven soorten bacteriën. “In slechts acht monsters uit een relatief beperkte geografie en tijdsperiode vonden we 38% nieuwe soorten,” vertelt auteur en microbioloog Aleksandar Kostic. Blijkbaar zijn we over de jaren dus heel wat bacteriesoorten kwijt geraakt, met name door toenemende welvaart. Betere sanitaire voorzieningen, meer bewerkt voedsel en antibioticagebruik hebben onder andere geleid tot minder microbiële diversiteit in onze darmen. Onderzoek heeft aangetoond dat dat leidt tot een hogere kans op zogenoemde “diseases of civilization”, waaronder diabetes, obesitas en allergieën. Het lijkt er op dat ons lichaam nog niet voldoende tijd heeft gehad om zich goed aan te passen aan het verlies van onze darmbacteriën.
Maar: geen reden tot paniek, vertelt epidemioloog dr. Virissa Lenters (UMCU) in de lezing How our environments impact our health: “we hebben verschillende factoren gevonden die deze negatieve effecten op ons microbioom tegen kunnen gaan. De hoeveelheid groen rondom je huis of werkplek, bijvoorbeeld. Want, hoe groter de biodiversiteit in je omgeving, hoe groter de biodiversiteit in je microbioom.” Ook Kostic is hoopvol. Aan CNN vertelt hij dat een beter beeld van de eeuwenoude darmbacteriën kan leiden tot een gerichte behandeling van welvaartsziekten: “we kunnen mensen mogelijk reseeden met deze darmbacteriën.” En in de tussentijd raadt hij vooral aan de lijfspreuk van onze voorouders te volgen: je bent wat je eet.
