“Wie het boek wil snappen moet ook de zwarte bladzijdes lezen”. Een veelbesproken zin van rapper Fresku uit de rap die hij vorige week samen met Zondag met Lubach maakte. De boodschap van de video: het Canon van Nederland moet kleur bekennen. Het Nederlands canon laat nu een aaneenschakeling zien van succesverhalen van VOC-handelslieden, de Gouden Eeuw en een witte elite. Het koloniale verleden, de rol van Nederland in de slavenhandel en het strenge en soms imperialistische beleid bevindt zich nog altijd in een dode hoek.
Één voor één dreunt Fresku de zwarte pagina’s op, duidelijk makend dat die óók Nederland hebben gevormd. Hoe kan het we het zo lastig vinden om ook deze kanten van de geschiedenis aandacht te geven? Historicus Remco Raben beschrijft dit als ‘culturele afasie’. We weten dat het gebeurd is, maar we weten niet hoe we erover moeten praten. Culturele afasie beschrijft metaforisch het onvermogen om de woorden te vinden voor een gebeurtenis. Evenals de neurologische aandoening ontstaat afasie vaak na trauma, in dit geval het koloniale trauma van Nederland. Het verleden is er wel, maar de woorden om erover te praten nog niet. Dit gebrek aan een gemeenschappelijke taal om hierover te praten, ligt volgens Raben vooral doordat de wereld wordt bekeken en begrepen door een westerse bril. “Wanneer er weinig kennis is van de niet-westerse geschiedenis, is het creëren van een gemeenschappelijke taal niet mogelijk,” legt Raben uit.
Er ligt dus een grote opdracht: het vinden van een taal om het koloniale verleden bespreekbaar te maken. Maar waar te beginnen? Het openen van het Nederlands canon voor teksten en verhalen uit en over dat koloniaal verleden is al een grote stap. James Kennedy, decaan van University College Utrecht, leidt op het moment een commissie die is aangesteld om het huidige Nederlandse Canon te ‘herijken’. Volgens Kennedy moet er in het canon ook gehoor worden gegeven aan de schaduwzijde. Langzaam bij beetje tast Nederland nieuwe manieren af om het koloniaal verleden uit de dode hoek te halen. Zet de schaduwkant dus in de spotlight. Zoals Fresku en Zondag met Lubach rappen: “Is dat niet een beetje duister? Ja, maar dat hoort erbij”.
Kijk de hele lezing van Remco Raben hier terug.