De eerste voorbeelden waar je aan denkt zijn misschien chimpansees of olifanten. Maar ook octopussen hebben ver ontwikkelde cognitieve functies. Ze kunnen mensen van elkaar onderscheiden, bewust een aquariumlamp saboteren en ontsnappingpogingen ondernemen (zie bijvoorbeeld dit artikel van de Washington Post). Octopussen hebben een andere evoluationaire lijn dan wij mensen. Dat maakt hun intelligentie zo bijzonder. In een stuk op Quartz stelt filosoof Peter Godfried-Smith dat onze oudste gemeenschappelijke voorouders waarschijnlijk simpele levensvormen ter grootte van een worm waren. Godfried-Smith is auteur van het boek Other Minds: The Octopus, the Sea, and the Deep Origins of Consciousness waarin hij het ontstaan van cognitie en bewustzijn bij octopussen ontrafelt. Als intelligentie langs compleet verschillende takken in de evolutie is ontstaan, geeft dat te denken. Is intelligentie uitkomst van een gelukkig toeval of is het veel gangbaarder en minder uniek dan we denken?
Filosoof Bas Haring (UL) sprak bij Studium Generale in een tweeluik over het bewustzijn vanuit filosofisch, natuurkundig en neurobiologisch perspectief. In de lezingen bespreekt Haring onder andere het ontstaan van bewustzijn en het onderscheid tussen dierlijk en menselijk bewustzijn. Een van de belangrijkste conclusies is dat iedereen ervaart wat bewustzijn is, maar niemand het precies kan uitleggen. Dat maakt de vraag of dieren bewust zijn lastig. Je kan de lezingen Bewustzijn deel 1 en deel 2 terugkijken in ons archief.
