Het presidentschap van Donald Trump is tot nu toe een dollemansrit. Zijn decreten en zijn uitspraken zijn voer voor discussies en protesten. Ondanks alle heftige implicaties halen veel mensen troost (en hun gram) uit humor. Het Amerikaanse tv-programma Saturday Night Livedat bestaat uit korte sketches en parodieën heeft aan inspiratie geen gebrek. De acteur Alec Baldwin verschijnt regelmatig met een Trump-imitatie, met adviseur Steve Bannon - verkleed als Magere Hein - aan zijn zijde. Afgelopen weekend werd de communicatiedirecteur van het Witte Huis, Sean Spicer, op de hak genomen door actrice Melissa McCarthy. Zij wist zijn toch al belachelijke woede-uitbarstingen tijdens persconferenties nog eens uit te vergroten. Het filmpje werd massaal op social media gedeeld.
Maar als de realiteit steeds gekker wordt is het moeilijk om nog parodieën te maken. De makers van de animatieserie South Park, die niet vies zijn van politieke satire, geven in een interview aan dat ze eigenlijk niet meer weten wat ze er mee aan moeten en zijn er tijdelijk mee gestopt. “It's tricky now because satire has become reality. It's really hard to make fun of and in the last season of South Park, which just ended a month and a half ago, we were really trying to make fun of what was going on but we couldn't keep up, and what was actually happening was much funnier than anything we could come up with. So we decided to kind of back off and let them do their comedy and we'll do ours.” Zij zijn overigens niet de enigen die twijfelen aan de effectiviteit van satire.
In de podcast Revisionist History bespreekt schijver Malcolm Gladwell de 'The Satire Paradox'. Hij stelt dat satire verandering teweeg wil brengen, door de 'waarheid' achter 'incapabel' politiek gedrag bloot te leggen. Maar wat is de waarheid en wat is incapabel? Omdat het publiek uit verschillende mensen bestaat met andere aannames en vooroordelen, is hun interpretatie niet altijd hetzelfde. Wat de een als satire herkent, neemt de ander serieus. Het laat zien dat satire op die manier altijd politiek geladen is. Volgens columnist Bert Wagendorp zijn machtswellustingen gevoelig voor satire, waarom laten zij anders satirici opsluiten? Daarnaast zegt hij: "Satire is strijdlustig, het voorkomt wanhoop en cynisme. De werkelijkheid is niet te harden zonder de troost van de satire."
Dr. Katell Lavéant (Franse literatuur, UU) vertelde tijdens haar lezing 'Viral in 1500' op de Culturele Zondagen dat humor de verhoudingen tussen verschillende groepen op scherp kan zetten, maar het ook kan verbinden. Essentieel daarbij is hoe je humor gebruikt. Kenmerkend voor satire is dat de grap is bedoeld om iemand of iets te bekritiseren. Dat kan leiden tot botsingen. Bij een parodie gaat het juist om dingen waarom je samen kunt lachen. Lavéant legt uit dat dit overigens niet iets is van nu: al in de Middeleeuwen bespotte men bijvoorbeeld religie, mensen die aan de macht waren, maar ook relaties tussen mannen en vrouwen.
Meer weten over de politiek satire van South Park? Wij interviewden prof. Brian Dunphy, hij geeft een vak aan het Brooklyn College in New York over de tv-serie. De serie is volgens hem een goede manier is om mensen aan het denken te zetten over controversiële onderwerpen.
