Prachtige geluiden klinken in de aula van het Academiegebouw van de UU. Harpiste en operazangeres Ekaterina Levental vertelt haar aangrijpende vluchtverhaal tijdens het Culturele Zondag College, dat Studium Generale organiseerde met Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF. Levental vluchtte in 1993 als Joods meisje uit Oezbekistan, voormalig Sovjet Unie, naar Nederland en vertelt en zingt over de vernederingen die zij naar het hoofd geslingerd kreeg, de honger, de armoede en de schaamte die dit alles met zich meebrengt.
Dit artikel valt onder het dossier: Vluchtelingen.
Vluchtelingenproblemen
Een persoonlijk vluchtverhaal, dat ook herkenbaar is voor vluchtelingen van nu. Dr. Karin Geuijen (Bestuurs- & Organisatiewetenschapper, UU), expert op het gebied van migratiebeleid, benadrukt hoe belangrijk dit soort voorstellingen zijn in het vluchtelingendebat. “Het debat gaat heel vaak óver vluchtelingen, waarin de stem van vluchtelingen niet gehoord wordt. De nadruk ligt vooral op mogelijke problemen voor de landen en gemeenschappen waarin ze terecht komen: 'Het zijn er zoveel, ze zijn zo anders, en wat zijn de kosten voor al het opvangen van de vluchtelingen?', terwijl dit verhaal een andere kant schetst van het debat, namelijk de problemen ván vluchtelingen.”
Weinig geleerd van verleden
Ekaterina's vlucht is al meer dan 20 jaar geleden, maar er zijn veel overeenkomsten met de huidige vluchtelingenstroom, volgens Karin Geuijen. De aantallen zijn vergelijkbaar en ook de reacties zijn in grote lijnen hetzelfde. We gebruiken zelfs dezelfde woorden: het gaat over 'stromen' vluchtelingen en dat we worden 'overspoeld' door vluchtelingen. Ook zie je dezelfde chaos omtrent het beleid en gemeentes die worden overvallen door de toestroom. “Jammer dat we weinig geleerd hebben van toen”, aldus dr. Geuijen.
Burgerinitiatieven
Na veel omzwervingen voelde Ekaterina zich in Nederland uiteindelijk hartverwarmend ontvangen. Karin Geuijen benadrukt dat de media vaak een vertekend beeld geven van het vluchtelingendebat. “De meeste aandacht gaat naar berichten over de risico's voor onze sociale en culturele waarden, economie en veiligheid, terwijl er op lokale schaal fantastische initiatieven bestaan, die nauwelijks aandacht krijgen in de media”. Zo was er afgelopen week het bericht dat de gemeente Utrecht asielzoekers al vanaf dag één aan de stad verbindt door onderwijs en andere extra activiteiten aan te bieden. En er bestaan burgerinitiatieven zoals gastvrij Oost in Amsterdam, waar Amsterdammers met en zonder vluchtverleden allerlei activiteiten zoals taallessen en stages organiseren in de buurt. Ook in Utrecht zijn er zulke initiatieven, zoals restaurant Syr, waar in de keuken en de bediening mensen werken die kortgeleden als vluchtelingen naar Nederland kwamen. De winst van het restaurant wordt besteed aan opleidings- en carrièremogelijkheden voor een nog bredere groep vluchtelingen.
Niet praten maar dóen
“Mooie initiatieven waar iedereen baat bij heeft”, volgens Karin Geuijen. Als vluchtelingen eindelijk veilig zijn, komt er ontzettend veel energie vrij. Ze willen iets dóen. Huidig beleid verbiedt mensen vaak te werken, naar school te gaan en andere activiteiten te ondernemen. Uit onderzoek blijkt dat je voorkomt dat vluchtelingen in een negatieve spiraal terecht komen, door ze snel te laten bouwen aan een nieuwe toekomst. Verhalen zoals die van Ekaterina, maar ook burgerinitiatieven en initiatieven zoals dat van de gemeente Utrecht maken de integratie een stuk makkelijker. En dat is niet alleen fijn voor de vluchtelingen, maar voor ons allemaal.
Meer weten over inburgering van vluchtelingen? Volgende week woensdag (11 mei) organiseert Studium Generale het actualiteitencollege 'Welkom in Utreg me stadsie' met socioloog dr. Fenella Fleischman. Wees welkom!
