Lopen we in de stad van de toekomst allemaal met Google Glasses? Vallen gepersonaliseerde reclames je op elke straathoek lastig? Staren jongeren nog meer dan nu naar hun smartphones? Deze vragen waren de insteek van de Culturele Zondagen College van afgelopen zondag. Dr. Linda Duits (publicist en onderzoeker, UU) gaf antwoorden aan het massaal toegestroomde publiek en zij schetste een aantal mogelijke scenario's. Daarin benadrukte ze niet zozeer de verschillen tussen nu en straks, maar vooral de overeenkomsten. Vaak is onze visie op de toekomst namelijk veel te futurologisch.
Nadruk op continuiteit
"Toekomstvoorspellingen zeggen meer iets over de de tijd waarin die voorspellingen worden gedaan, dan over de toekomst zelf", aldus Duits. Daarom vindt ze het zelf ook lastig om iets te zeggen over technologie en jongeren in 'de toekomst', ze is immers een wetenschapper en een glazen bol behoort niet tot haar instrumenten. Maar aan de hand van populaire media zoals tv-series, films en kranten en de daarin geschetste toekomstvisies, kan je iets afleiden over de huidige maatschappij en voorzichtig speculeren over de komende 15 jaar. Volgens Duits krijgt vooral de verstorende kant van technologie veel aandacht. Het internet maakt verdienmodellen, zoals de krant of winkels, kapot en jongeren zijn verknocht aan hun mobiel waardoor hun aandachtsspannes zijn gedaald tot een paar seconden. Kortom, veel geklaag. Dit is echter van alle tijden. Ook de huidige generatie die vergroeid is met hun schermpjes zal over 15 jaar klagen over de technologie die dan opkomt en de jongeren die er gebruik van maken. Duits: "Het is trouwens een mythe dat als je opgroeit met technologie je beter in staat zou zijn hier mee om te gaan". Als ze iets zou moeten zeggen over jongeren in de stad van de toekomst is het dat ze verliefd worden, ruzie krijgen met hun ouders en zich soms vervelen. Ze zijn dus hetzelfde als die van nu en die van 30 jaar geleden. Maar deze veilige conclusie wilden we natuurlijk niet horen, dus dan nu een aantal voorzichtige voorspellingen.
On- en offline
"Het is toepasselijk dat we hier in deze tent zitten voor deze lezing" zegt Duits. Pop-up locaties, of het nu restaurants of galerieën zijn, maken hun opmars in de steden. Ze gaan structurele leegstand tegen en geven de bezoeker een unieke ervaring. Via de pop-up locatie komen on- en offline ook samen: webshops openen tijdelijke winkels en je kunt gemakkelijk en snel via sociale netwerken verspreiden waar de locatie zich bevindt. Uiteindelijk willen mensen, jong en oud, elkaar fysiek blijven ontmoeten. Was dat vroeger vaak op basis van traditionele gemeenschappen zoals familie, de straat waarin je woonde of de sportclub, nu gaat dat op basis van interesse en locatie. De app Tinder is hier een goed voorbeeld van. Het is een datingservice waardoor je mensen kunt ontmoeten op basis van gezamelijke vrienden op Facebook, maar ook omdat je allebei dezelfde tv-programma's leuk vindt en in Utrecht woont.
Tegenbeweging
De smartphone blijft een belangrijke rol spelen, maar in de toekomst zullen bijna alle apparaten met het internet verbonden zijn en semi-zelfstandig opereren (The Internet of Things). Verder kunnen we rekenen op wearables: technologie in en dichtbij ons lichaam. Beide zijn nu nog in de ontwikkelingsfase. Google Glasses is een voorbeeld van een wearable, maar zo schat Duits in, die zal voornamelijk door medici gebruikt gaan worden. Niemand zit volgens haar te wachten op een bril die je altijd op moet, bovendien gevaarlijk is (Glasses op tijdens het rijden?) en privacy schendt (er zijn al restaurants met een bordje 'No Glassholes'). Sowieso zijn veel mensen en vooral jongeren zich bewust van privacykwesties en het belang van toestemming. Ook 'het recht om vergeten te worden' houdt de gemoederen bezig. Elke trend heeft zijn tegen-trend, wilden we eerst altijd en overal online en zoveel mogelijk delen met alles en iedereen, nu is er een onzichtsbaarheidmantel voor de telefoon en een masker dat gezichtsherkenning tegengaat.
Hologrammen
Maar kijken we nog tv en lezen we nog de krant in de stad van de toekomst? Jazeker, zegt Duits. Traditionele media zullen altijd blijven bestaan, zij het voor een kleinere doelgroep. Het medialand zal meer gefragmenteerd zijn: de krant of een tijdschrift is een luxe, maar de bladerervaring blijft onvervangbaar. Televisie zal on-demand zijn, maar live-uitzendingen zoals het Songfestival blijven, voornamelijk omdat het bijdraagt aan community-vorming: of het nu samen kijken is via Twitter of echt samenzijn in de huiskamer. In het verleden waren de stoommachine en de pil echte 'gamechangers' voor onze samenleving, internet zou dit volgens Duits kunnen zijn, maar het is te vroeg om er iets zinnigs over te zeggen. Jong en oud gebruiken technologie om elkaar in real life nog beter te kunnen vinden: offline blijft altijd. Eén echte harde voorspelling wil Duits nog wel doen: hologrammen, bijvoorbeeld uit je horloge zijn een zekerheidje!
Er is geen opname van deze lezing, de powerpoint kun je hier bekijken.
Omdat Linda Duits zoveel refereerde aan films, websites, apps etc. hier nog wat losse linkjes:
- Blendle, nieuwe online digitale journalistieke platform waar je losse artikelen kunt kopen, lezen en delen.
- Minority Report, een film waarin Tom Cruise met allerlei technologisch snufjes werkt. Ook een blog op onze website over de zin en onzin van de wetenschap en technologie in deze film.
- De Vinderij, een online platform waarbij jongeren en ouderen gematcht worden op interesse en elkaar offline kunnen ontmoeten.
- Geekosystem, website die bestaande content op het gebied van technologie en internetcultuur van andere websites bij elkaar zoekt.
- De brede school, combineert onderwijs met voorzieningen als naschoolse opvang, sport, welzijn of cultuur.
- Foursquare, een app voor een betere belevenis van steden. Handig voor op vakantie.
