Over de bloemetjes en de bijtjes
De onschuld van kinderen lijkt in onze gedachten bijna onverenigbaar met een 'volwassen' onderwerp als seks. De grote media-aandacht rondom pedofilie heeft ons bovendien angstig gemaakt. We willen de onschuld van kinderen zo lang mogelijk bewaren en seksualiteit, in welke vorm dan ook, gaat daar niet mee samen. Maar tegelijkertijd groeien kinderen op in een wereld waar seks een grote rol speelt. In reclames, films, videoclips, op internet en in de krant komen ze in aanraking met seksualiteit. Bovendien zijn kinderen wel degelijk seksuele wezens, niet in de zin waarin volwassenen dat zijn, maar ze hebben wel interesse in hun eigen en andermans lichaam. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat kinderen ondanks al deze tegenstrijdige invloeden toch een gezond beeld van seksualiteit, lichamelijkheid en intimiteit ontwikkelen?
Een leven lang plezier
Pedagoge dr. Channah Zwiep legt in de lezing Voorlichting nieuwe stijl uit hoe ouders kunnen bijdragen aan een gezonde seksuele ontwikkeling van hun kinderen. Zwiep onderstreept allereerst het belang van seksuele opvoeding, aangezien kinderen al jong een 'seksueel script' aanleren, dat een heel leven mee gaat. Zo'n seksueel script is een pakketje van waarden, normen en ervaringen, dat verandert door een leven heen, maar een basis krijgt in de kindertijd. Als kinderen dus op jonge leeftijd een positieve omgang met seksualiteit aanleren, hebben ze daar hun hele leven plezier van.
Aan de rand van de zandbak
Om dit te bereiken is het belangrijk dat kinderen met hun ouders kunnen praten over seksualiteit, maar de meeste ouders hebben hier moeite mee. Ouders generen zich als hun kind zich bijvoorbeeld bij de buren midden in de huiskamer begint uit te kleden. Kinderlijke seksualiteit is dus geen onderwerp dat je gemakkelijk aan de rand van de zandbak met andere ouders bespreekt. Hoewel ouders seksuele opvoeding wel zinvol vinden, bereiden ze deze nauwelijks voor. Daardoor worden ze vaak verrast door het seksuele gedrag van hun kinderen, en maken ze zich zorgen of dit gedrag wel normaal is. Veel ouders hebben er daarom behoefte aan ervaringen uit te wisselen en ondersteuning te krijgen van experts. Tijdens voorlichtingsavonden merkt Zwiep dat ouders zich geremd voelen om te praten over de seksualiteit van hun kinderen. Maar wanneer één ouder begint, volgen al snel meer vragen en blijken de meesten met twijfels te zitten.
Fantasie
Meestal kan Zwiep deze ouders gerust stellen. Het grootste gedeelte van de verhalen over seksuele gedragingen van kinderen zijn heel normaal. Bijna alle kinderen komen er op een gegeven moment achter dat 'doktertje' een interessant spelletje is, zo ontdekken ze hun eigen lichaam en dat van anderen. “Maar, dat betekent niet dat kinderen alles moeten doen wat ze kunnen verzinnen”, stelt Zwiep. Het is aan ouders om te bedenken wat ze hun kinderen mee willen geven, en grenzen aan te geven waar nodig. Zij bepalen wat privé gedrag is of hoort te zijn. Net zoals ouders soms jarenlang moeten herhalen dat kinderen hun voeten moeten vegen, kan het ook een tijd duren voordat een kind leert dat ze zichzelf beter niet in de huiskamer kan betasten. Zwiep benadrukt dat het vooral belangrijk is dat ouders de seksuele opvoeding niet problematischer maken dan nodig. Seksualiteit en intimiteit zijn gewoon fijne, menselijke ervaringen. De meeste volwassenen hebben nooit geleerd om hier veel over te praten, maar Zwiep stelt dat als kinderen nu leren om op een positieve manier met seksualiteit om te gaan, dit een grote invloed kan hebben op onze omgang met seksualiteit als deze kinderen zelf volwassen zijn en kinderen hebben.
De lezing van dr. Channah Zwiep kan je hier terugzien. Volgende week bespreken we met prof. dr. Ine Vanwesenbeeck hoe onze seksuele ervaringen tegelijkertijd privé zijn, en beïnvloed worden door maatschappelijke omstandigheden, culturele opvattingen en stereotypen.
