Gisteren presenteerde dr. Ruud Abma, docent Algemene Sociale Wetenschappen, zijn nieuwe boek De publicatiefabriek. In dit boek beschrijft Abma niet alleen de nasleep van de fraude-affaire rondom psycholoog Diederik Stapel, maar ook over de betekenis van deze affaire voor de wetenschap in het algemeen. Abma in de Volkskrant: "Stapel is een symptoom van een ontsporing van het systeem."
Met het boek en zijn gelijknamige blog wil Abma een diagnose stellen die kan helpen bij het verbeteren van de situatie in de (sociale) wetenschap. Het criterium om als wetenschapper en universiteit hoog in allerlei indexen te komen, is niet de kwaliteit van de publicaties, maar de kwantiteit. Door tijdsdruk in combinatie met een verhoogde werkdruk neemt de zuiverende werking van het wetenschappelijke controlemechanisme (peerreviews, herhaling van experimenten) sterk af. Wetenschappers zijn nieuwsgierige mensen zijn die graag meer begrijpen van de wereld om hen heen. Maar het blijven mensen. Onder druk kun je ze niet in honderd procent van de gevallen vertrouwen. Abma benadrukt in zijn column tijdens het Science Café Utrecht (vanaf 19.40) dat een goede werking van het wetenschappelijke controlemechanisme daarom zo belangrijk is. De affaire Stapel moet ons wakker schudden. Het is de hoogste tijd goed na te denken over hoe we wetenschap en wetenschappers beoordelen.
Abma sprak zijn column uit n.a.v. de cursus wetenschapsfilosofie Op 't randje over de grenzen van wetenschap die Studium Generale in samenwerking met o.a. dr. Abma organiseerde. Prof. dr. José van Dijck (Vergelijkende mediastudies) waarschuwde voor de 'like'-factor in wetenschap: kennisvergaring verandert door sociale media en zelfversterkende mechanismes op basis van populariteit. Dr. Sarah de Rijcke (Centrum voor Wetenschap en Technologie in Leiden) sprak over citatie-indexen, universiteitrankings en de wetenschappelijke attitude. En president van de KNAW prof. dr. Hans Clevers vertelde over de rol van de KNAW in de wetenschappelijke praktijk.
Welke les moeten we hieruit opmaken? Abma eindigde zijn column met een aansporing na te denken over wat het product van de wetenschap moet zijn: "Wie van de wetenschap een publicatiefabriek maakt, balanceert gevaarlijk op het randje...'
