Ondertussen in China
Dr. Martin Bossenbroek verzorgt dit najaar de collegereeks 'China Is Coming! Isn't It?', een research seminar in de Master Politics & Society in Historical Perspective. Op het Nieuwsblog van Studium Generale geeft Martin Bossenbroek zijn visie over China i.v.m. de start vande lezingenreeksOndertussen in China op dinsdag 11 september. Neemt China de wereld over, of loopt het met een sisser af?
Martin Bossenbroek
Het lijkt de Mayakalender wel. Maar dan omgekeerd. De aangekondigde rampspoed komt niet later, maar eerder. Tot voor kort hielden de deskundigen het op 2027 als het jaar waarin China de Verenigde Staten als economische supermacht voorbij zou streven. Nu bloggen ze dat het al in 2018 zo ver is. Nog zes jaar en dan is China voor de rest van de 21ste eeuw de nummer 1 van de wereldeconomie. De dominantie van het Westen loopt ten einde en het Rijk van het Midden neemt de economische wereldhegemonie over.
Natuurlijk, het is maar The Economist, en economen zijn vooral perfecte voorspellers van het verleden. Er hoeft maar één Chinese hordenloper te struikelen op de Olympische Spelen of de interactieve econometrische charts springen automatisch een jaar verder. Laat staan als de Chinese leiders onverwacht de rente verlagen met een kwart punt. Of wanneer Angela Merkel voor de tweede keer in een halfjaar tijd Peking bezoekt. Dan stuiteren de parameters van Barclays Capital en Goldman Sachs door de grafieken.
Maar toch. De in het verleden behaalde resultaten zijn al opzienbarend genoeg. Eerst waren er de ongelooflijke groeicijfers van de Chinese economie, de double digitsdie in Europa en Amerika politici verstikten van jaloezie en ondernemers deden watertanden. Een onuitputtelijke markt van 1,3 miljard consumenten en staatsgeleid kapitalisme, wat wilde je als neokoloniale koopman nog meer?
Toch liep het anders. Er zijn genoeg westerse bedrijven die graantjes meepikken, maar de duizelingwekkende winsten worden opgestreken door de Chinezen zelf. China's financiële reserves zijn opgelopen tot boven de 3.000 miljard dollar. Particuliere Chinezen hebben honderden miljarden te besteden. En dat doen ze ook, bij voorkeur aan prestigieuze topmerken als Nike, Mercedes en Louis Vuitton.
Daar veranderde de internationale financiële crisis van de laatste jaren niets aan. Integendeel, terwijl alles en iedereen kromp, groeide het Chinese zelfvertrouwen, nog eens versterkt door de succesvolle Olympische Spelen in Peking. China bleek meer te kunnen en te willen dan goedkoop te produceren en duur te consumeren. Het land ging wereldwijd op koopjesjacht.
Essentiële grondstoffen, daar is het China om te doen, en het is niet kieskeurig. Olie uit Nigeria, koper uit Peru, zuivel uit Nieuw-Zeeland, alles wat maar nodig is om te voorzien in de dagelijkse behoeftes van een mega-industriestaat in opbouw. Die behoeftes zijn enorm, want China is dichtbevolkt en arm aan landbouwgrond, water en grondstoffen. Lees er het nieuwste boek van Dambisa Moyo maar op na. Winner Take All heet het. Het zal duidelijk zijn wie die winnaar is. Volgens Moyo koopt de BV China wereldwijd alles op wat los en vast zit, en kijkt het Westen verlamd toe.
En het blijft niet beperkt tot grondstoffen, China is niet alleen actief in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Ook in het Westen zelf is het op het overnamepad. Daar mikt China vooral op productiemiddelen en sleutelondernemingen in strategische bedrijfstakken. Dergelijke overnames variëren van industriële hardware als de Canadese energiegigant Nexen ($ 15,6 miljard) tot de soft power van de Amerikaanse bioscoopketen AMC Entertainment ($ 2,6 miljard). Ook in Europa valt de diversiteit op: van de Zweedse degelijkheid op wielen, Volvo ($ 1,8 miljard), tot het Britse nationale ontbijt Weetabix ($ 1,1 miljard).
Volgens de bekendste China Is Coming-profeet Martin Jacques is die economische stoomwals nog maar het begin. In zijn recent, geactualiseerde heruitgave van When China Rules the World. The End of the Western World and the Birth of a New Global Order voorspelt hij een minstens zo grote culturele dominantie van China. Anders dan de westerse natiestaten bestaat de Chinese beschavingsstaat al zo'n twee millennia, zo rekent Jacques voor, en de Chinezen hebben zich al die tijd nooit wezenlijk aangepast aan de buitenwereld. Waarom zouden ze dat wel doen als ze de touwtjes in handen krijgen? China gaat niet meer op het Westen lijken, is zijn centrale stelling, de wereld gaat meer op China lijken.
Allemaal flauwekul natuurlijk, oordeelt een harde kern van welnee-joh-het-loopt-zo'n-vaart-niet-sceptici. In hun ogen maken Moyo, Jacques en andere onheilsprofeten zich schuldig aan bangmakerij en China-bashing. Zij weten zeker dat China zal veranderen, onherroepelijk. Daar zorgen de drie 'Demo's' wel voor: Demografie, Democratie en Demonisering. Oftewel, China's bevolking vergrijst in snel tempo, met alle sociaal-economische problemen van dien. De roep om democratische vrijheden zal het communistische regime van binnen en van buiten (internet!) ondermijnen. Amerika zal vriend en vijand -en vooral ongeruste buren als Japan en India - mobiliseren in een kruistocht tegen de Chinese draak.
Het beloven spannende colleges te worden!
Wees van harte welkom bij de eerste lezing door prof. dr. Peter van der Veer, of bekijk de lezing via onze website.Na afloop van de lezingenreeks zal dr. Bossenbroek een tweede column schrijven, om de reeks af te sluiten en een conclusie te stellen: wat kunnen we de komende decennia verwachten van deze nieuwe supermacht?
