Wetenschap in Hollywood: over de zin en onzin van wetenschap in films
Er zijn maar weinig films die in de wetenschappelijke wereld zo veel kritiek hebben gekregen als Armaggedon (1998). Het woord 'armaggedon' refereert aan het einde van de wereld. In de film dreigt de aarde te vergaan door een botsing met een meteoriet ter grootte van Texas, ongeveer 1000km in doorsnede. Een team van specialisten gaat de ruimte in om het tij te keren door een bom op de gigantische steen te plaatsen. Hoe reëel is de dreiging van meteorieten en waar ergerden astronomen zich het meeste aan tijdens het kijken naar deze Hollywood blockbuster?
De energie van een meteoriet inslag
Op internet wemelt het van de blogs die de film bestempelen als 'the worst science fiction movie ever' en wanneer je de commentaren leest merk je dat het de gemoederen behoorlijk bezig houdt. Wie dacht dat wetenschappers geen gepassioneerde mensen waren zat er naast. Tijdens de openingsscène gaat het namelijk volgens hen al mis, de voice-over vertelt dat zo'n 65 miljoen jaar geleden een meteoriet er voor zorgde dat de dinosauriërs uitstierven. Deze raakte de aarde met een kracht van “10.000 kernwapens”. 10.000? Dat klinkt nogal lukraak gekozen. Stel dat deze meteoriet 10km in doorsnede was (dat wordt algemeen gedacht) en met een snelheid van 11 km/s de aarde raakte (dit is waarschijnlijk de minimale snelheid) dan zou er ongeveer 80.000.000 megaton aan energie vrijkomen. Daar zijn zo'n 800.000 kernbommen voor nodig, equivalent aan de energie van 10.000x de kracht van het hele nucleaire arsenaal op de wereld. De schrijvers van de film wilden waarschijnlijk een heel dramatisch getal, maar beseften niet hoe ver dat van de waarheid af lag.
Het grote plan
In Armageddon gaat een team van specialisten de wereld redden door een bom op de meteoriet te plaatsen. De ontploffing zal de steen splitsen waardoor de twee helften de aarde missen. Elke helft zal dan 6400 km moeten afleggen (de radius van de aarde), alles minder betekent dat de aarde geraakt wordt. Stel dat de impact over 4 uur plaatsvindt, dan moet elke helft versnellen tot 6400/4 = 1600 km/u, ongeveer twee keer zo snel als een passagiersvliegtuig. Maar de meteoriet had een doorsnede van 1000km! Iets met zo'n grote massa vergt heel veel energie om te versnellen; ongeveer 100 miljoen megaton. Eén bom gaat die klus in ieder geval niet klaren. Om de impact van de explosie te vergroten boren ze een gat in de meteoriet van 250 meter diep, op de oppervlakte zou immers veel energie in het luchtledige verdwijnen. Echter, 250 meter op een doorsnede van 1000 km is 1/5000ste. Als je dat vergelijkt met een voetbal is dat 0,06 mm, de dikte van een haar…Gelukkig loopt er een breuklijn op de meteoriet (toevallig precies over het midden!) en is de mensheid gered.
'Armaggedon science'
De lijst van blunders is eindeloos, zelfs zo lang dat de film is opgenomen in het trainingsprogramma van de NASA; toekomstige werknemers moeten de film screenen op fouten. Er zijn 168 dingen die eigenlijk onmogelijk zijn, in een film van 150 minuten, dat is meer dan 1 per minuut. Onwaarschijnlijkheden zijn nog buiten beschouwing gelaten. Een blogger verwoordde het als volgt: “Here's the short version:Armageddon got some astronomy right. For example, there is an asteroid in the movie, and asteroids do indeed exist". Waarom was de film ondanks dit alles zo'n groot succes? Omdat we gefascineerd zijn door het einde van de wereld; kernrampen, nanorobots, bio- en cyberterrorisme, invasies van buitenaf en klimaatrampen. Alles komt dan ook terug op het witte doek. Nu is er een boek verschenen over waar we het meest bang voor moeten zijn, geschreven door natuurkundige Brian Clegg.
Ook bekende natuurkundigen uit het verleden hielden zich bezig met een eventuele apocalyps, zoals Isaac Newton. Hoewel hij bekend staat als de ontdekker van universele gravitatie, oftewel de wetten van de zwaartekracht, voorspelde hij ook dat het einde van de wereld in 2060 zou komen. Newton was niet alleen een rationele wetenschapper, maar ook diep spiritueel en vanuit zijn religieuze achtergrond deed hij deze voorspelling. Bij Studium Generale sprak prof. dr. Floris Cohen over de twee verschillende personen die Newton eigenlijk was. Bekijk de lezing hier terug. Of we 2060 gaan halen moet nog blijken, want de eerstvolgende ondergang staat (bij het schrijven van de blog) 'gepland' voor 21 december 2012 (lees ook de top 3 van dr. Beatrice de Graaf, prof. dr. Klaas van Egmond en prof. dr. Bert Theunissen aan boeken die je moet lezen voor het einde van de wereld). Gelukkig heeft NASA voor de geruststelling een website opgericht die concludeert dat je je niet al te veel zorgen hoeft te maken. Ditzelfde geldt voor eventuele meteoriet inslagen in de toekomst, dat zal niet snel gebeuren want meestal missen ze de aarde.
Lees de andere blogs uit deze serie:
> DNA en epigenetica in Gattaca (24-03-2012)
> The Matrix (02-04-2012)
> Aliens (10-04-2012)
> Kunstmatige Intelligentie (23-04-2012)
> The Day After Tomorrow (10-05-2012)
> Contagion (11-06-2012)
> Minority Report (18-06-2012)
> Repo Men (27-06-2012)
> Prometheus (09-07-2012)
> The Machinist (30-07-2012)
> The Hulk (05-09-2012)
