Nederland krijgt energie
Onder de noemer "Nederland krijgt nieuwe energie" werd een debat gevoerd over de toekomst van de energievoorziening en hoe die te verduurzamen. Duurzaam om mens en milieu te beschermen, maar ook omdat de fossiele brandstoffen opraken en de economie zoals die nu draait in de toekomst niet meer mogelijk is. Als je bedenkt dat de stellingen gezamenlijk waren geformuleerd door politici van bijna alle Haagse politieke partijen die over hun verschillen heen stapten om het grotere belang van een duurzame energievoorziening desnoods wettelijk af te dwingen, dan is dat wel heel bijzonder.
Het initiatief voor dit debat lag bij de basis van de politieke partijen. De voorbereidigen en nu het publieksdebat vonden plaats in Utrecht met de Universiteit Utrecht als gastheer en hoogleraar Klaas van Egmond, Geowetenschappen en Utrechts Centrum voor Klimaat en Aarde, als makelaar tussen de partijen. Binnen het hijgerige Haagse debat krijgt de toekomst van de energievoorziening nooit een plaats; Te technisch voor de kiezers, te veel belangen bij hoe het is, te veel gas op voorraad om het echt urgent te maken en een onderwerp met een langere adem vergt dan de vier jaar zittingstermijn van bewindslieden.
Volgens prof. Herman Wijffels (UU) vergt dit een opstelling zoals we eerder in Nederland zagen toen er aan de welvaartsstaat werd gewerkt - hoe die er precies uit zou zien was onderwerp van discussie, maar alle partijen in de Tweede Kamer hebben vanaf de jaren 60 gewerkt aan dit stelsel in het belang van alle Nederlanders. Onze energievoorziening gaat bepalen hoe er in Nederland in de toekomst geconsumeerd en geproduceerd wordt. "De fiches worden nu gedeeld", zei Wijffels. Als we nu niet meedoen met het ontwikkelen van duurzame energie, zullen we straks als het gas op is, niet mee kunnen beslissen over hoe de wereleconomie er uit ziet en onze samenleving wordt ingericht.
Andersom vormt de duurzame energieproductie een kans om kleinschaliger, democratischer en minder kwetsbaar te zijn en afhankelijk van andere landen. Denk aan de locale energieopwekking van energie, die schept werkgelegenheid o.a. voor mensen uit de bouw. Net die mensen die vrezen voor hun banen in verband met internationalisering. Ook is het een kans voor de sociale samenhang tussen bewoners van een wijk. In China wordt met deze technologie al veel geexperimenteerd, gebouwen met grote turbines die energie opwekken en waardoor energie niet over grote afstanden vervoerd hoeft te worden.
De leden van het panel en de opstellers vanuit de politieke partijen zijn het er over eens dat er een burgerbeweging nodig is. Bestuurskundige prof. Roel in 't Veld vanwege zijn overtuiging dat verandering in een mediademocratie nooit vanuit de politiek zal komen, de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie bij monde van dr. Colette Alma omdat het niet alleen van producenten, maar ook van consumenten een andere (levens)stijl zal vergen. Theo Walthie, voorzitter van het Regie Orgaan Energie Transitie stelde dat de Europese Unie Nederland zal helpen door deze transitie heen te komen omdat daar de urgentie nog groter is en al meer ervaring bestaat, bijvoorbeeld door zelfopgewekte stroom terug te leveren aan het net. Dat het kan dat we allemaal overgaan op een andere energievoorziening, bewees volgens hem het feit dat alle Nederlandse huishoudens na de vondst van gas hun formuis moesten laten ombouwen. Klinkt simpel, maar dat was het niet. Een dergelijke veelomvattende transitie kan dus wel!
Voor Studium Generale was het een mooi voorbeeld hoe kennis uit verschillende domeinen gekoppeld kan en moet worden om antwoorden te formuleren op maatschappelijke vragen. Of, beter gezegd hoe we maatschappelijke vragen kunnen herformuleren tot zinnige vragen met behulp van wetenschap en kennis uit de praktijk. Daarop kan nieuwe kennis worden ontwikkeld en kunnen maatschappelijke actoren aan de slag om oplossingen te ontwikkelen. Een prachtige rol voor de universiteit in de 21ste eeuw!
Kom en discussieer verder over duurzame energie op 10 of 17 mei met o.a. Eelco Brinkman en Jan Terlouw. Kijk de opname van dinsdag 27 april terug onder "Nederland krijgt nieuwe energie" op www.sg.uu.nl.
