Mens, milieu en meerwaarde
Dat is waar Herman Wijffels nu iets aan wil doen nu hij met pensioen is na een periode als bewindvoerder bij de Wereldbank in Washington, waar hij na zijn voorzitterschap van de SER enkele jaren werkte. "Niet meer in bestuurlijke keurslijven gestoken worden, want de revolutie komt van onderen en daar wil ik aan bijdragen". Hij doelt op de groeiende groep mensen wereldwijd die er van overtuigd raakt dat onze huidige manier van leven en van produceren en consumeren tegen systeemgrenzen aanloopt. Deze grenzen herken je aan "vastlopers", zoals Wijffels ze noemt, het opraken van de fossiele brandstoffen, de klimaatverandering, maar ook de gezondheidszorg in Nederland die ziekenzorg is in plaats van te doen wat de naam zegt. Je ontwikkelen als mens, als maatschappij en mondiaal, daar gaat het om. Nieuwe verhouding tussen mens en natuur en betere menselijke relaties. In Europa heerst dat besef steeds meer, maar wat houdt ons tegen?
Volgens Wijffels, zo zei hij bij zijn lezing in de serie Mens, milieu en meerwaarde over duurzaamheid in de 21ste eeuw dinsdag j.l., komt dat omdat we geïnvesteerd hebben in oude technologie en die eerst terugverdiend moet worden. Door de structuur van de kapitaalmarkt kunnen we alleen uit winst nieuwe investeringen financieren, waardoor we in het groeimodel blijven en niet de omslag kunnen maken naar duurzamere productie. Brazilië en jonge economieën hebben wat dat betreft een voorsprong op ons, zij hebben in duurzame energie en technologie geïnvesteerd.
Na de financiele crisis zie je dat gevestigde belangen proberen de oude structuur na de crisis te restaureren, zegt Wijffels, maar de crisis was er niet voor niets. En in het poltieke spectrum ontstaat nostalgisch links en nostalgisch rechts. Maar de onderstroom die inziet dat er een duurzame stap vooruit gemaakt moet worden zal groeien. Hoe dat gaat ontstaan? Door allerlei activiteiten en initiatieven, te beginnen bij bewustwording. En dan bijvoorbeeld door lokaal op te wekken duurzame energie, voedselproductie en door internationale kennisoverdracht zodat er in Afrika bijvoorbeeld geen klimaatnomaden ontstaan, mensen die door overstroming hun land moeten ontvluchten.
Ook de wetenschap heeft een grote rol - vanuit elk vakgebied kan worden bijgedragen aan die duurzame transitie, maar op het grensvlak tussen vakgebieden ontstaat nieuwe kennis. De versnippering van het onderzoek moet worden opgeheven. Ook kan de universiteit nog meer bijdragen door theorievorming over de ontwikkelingen in de samenleving en samenwerking met pioniers buiten de universiteit. Herman Wijffels is sinds 2009 hoogleraar bij het Utrechts Centrum voor Aarde en Duurzaamheid van de Universiteit Utrecht. Hier worden grote onderzoeksprogramma's ontwikkeld op het gebied van klimaat, maar ook gewerkt aan nieuwe parameters om welzijn te benoemen ten behoeve van beleidsvorming, onderzoek gedaan naar wereldbeelden en lokale initiatieven zoals Utrecht als "transition town" en het energieneutraal maken van de Uithof ondersteund. Op die manier vormt wetenschap ook een manier om te reflecteren en verbinding te leggen tussen de onderstroom en bovenstroom. En daarvoor lijkt Herman Wijffels helemaal de aangewezen persoon.
Bekijk de lezing terug via www.sg.uu.nl. Hieronder kun je een reactie achterlaten.
Surf ook eens naar de Duurzame Denktank van de Universiteit Utrecht.
