Taal is niet neutraal. Wie de debatten in de Tweede Kamer volgt, hoort uitdrukkingen die tien jaar geleden niet voor mogelijk werden gehouden. Woorden worden welbewust ingezet om te beledigen en bevolkingsgroepen opzij te schuiven. Aan de andere kant heeft Obama met zijn beeldende toespraken en zijn 'Yes, we can' de wereld hoop gegeven.

Retorica – de kunst van het overtuigen– is zo oud als de overlevering. Nieuw is het bereik van taal, dat door de moderne communicatiemiddelen enorm is vergroot. Het gebruik van taal en retorica is allang niet meer voorbehouden aan de machthebbers; ook burgers kunnen hun invloed laten gelden. De ontwikkelingen in het Midden-Oosten laten zien hoe burgers met behulp van nieuwe media in opstand komen tegen de heersende politiek. Niet gehinderd door geografische grenzen en in real time vertelt de bevolking haar verhaal aan wie het maar wil horen. Zo kan taal ook verbinden.

Taal werkt onbewust en beledigingen zijn vaak verpakt als grap. Daarom kan het lastig zijn om bijvoorbeeld framing – waarbij taal wordt ingezet om groepen een etiket op te plakken en zo buitenspel te zetten – te herkennen. Wetenschap en reflectie zijn nodig om je bewust te worden van de kracht van taal. Zo herken je taal als verdeel-en-heersstrategie en kun je ook de bindende eigenschappen gebruiken. Op het Vredesdagensymposium onderzoeken we hoe framing kan worden omgebogen naar binding.

Programma

Middagprogramma 16.30-18.30 uur

Prof. dr. Maarten van Rossem (Geschiedenis, UU) opent met een lezing over retorica in de politiek. Hierna kun je ontdekken wat de kracht is van sociale media in een workshop van dr. David Nieborg (Media & Culture, UvA), i.s.m. SETUP (podium voor digitale media). Of ga in gesprek over de film Reporter, waarin een journalist in Congo op zoek gaat naar belangrijke, persoonlijke verhalen (o.l.v. Jaap Meijers, zie de trailer onderaan deze pagina). Dr. Jolle Demmers (Conflict Studies, UU) vertelt over taal in conflicten. En in de workshop Dialogue for peaceful change (o.l.v. Jaap van der Sar, Oikos) leer je de positieve kanten van taal kennen.

Avondprogramma 20.00-21.30 uur

Dr. Mariëtte Willemsen (Wijsbegeerte, Amsterdam University College) laat met behulp van de klassieke retorica zien hoe emoties – zowel van spreker als van toehoorder – gebruikt worden om te beïnvloeden en te overtuigen, bijvoorbeeld in toespraken. Dr. Lucien van Liere (Religiewetenschap en Theologie, UU) gaat in op het fenomeen framing. Kan taal ook mensen binden, door bijvoorbeeld te wijzen op gemeenschappelijkheden?

Wegens technische redenen konden de YouTube-filmpjes in de presentatie van dr. Mariëtte Willemsen niet worden vertoond. De filmpjes kunnen via onderstaande links worden bekeken. Het gaat om vier filmpjes over de beroemde toespraak van Martin Luther King jr., de speech van Tony Blair bij het overlijden van prinses Diana, de kersttoespraak van koningin Beatrix uit 2007 en de speech van acteur Nasrdin Dchar bij het winnen van een Gouden Kalf voor Beste Acteur tijdens het Nederlands Film Festival in 2011.

De Universitaire Vredesdagen zijn in het leven geroepen door Nobelprijswinnaars. De UU organiseert dit symposium jaarlijks om te laten zien hoe wetenschap kan worden ingezet voor vrede in plaats voor oorlogsvoering.