Lunch good science bad science
In de redevoering van dr. Ria van der Lecq (Liberal Arts and Sciences, UU) in de lunchlezingenreeks Good science bad science, spreekt ze over zuiver argumenteren in de wetenschap en de politiek, en de valkuilen die je op je weg kunt vinden.
Gelijk hebben, dat is een kwestie van logica. Een wetenschapper die zijn onderzoek deugdelijk uitvoert kan dankzij de juistheid van zijn data gelijk hebben; toch moet hij dat gelijk eerst zien te krijgen. Daar is moeite voor nodig, overtuigings-kracht: de kracht die moet blijken uit zijn argumenten. En dat is het gebied van de retorica.
Zo'n argumentering wordt ook wel motivering genoemd. Als aanhanger van een standpunt of stellingname dien je deze te kunnen motiveren. Maar of je de ander ook echt over-tuigt hangt dan altijd nog af van zijn motivatie; zijn waarden, principes en gevoelens ten aanzien van je standpunt.
Middelen om de ander ondanks een misschien afwijkende motivatie te overtuigen, zijn logos, pathos en ethos. Logos behandelt de inhoud van het betoog, de rode draad van de argumenten. Pathos is de passie waarmee de redevoering wordt gebracht; een erg belangrijk gegeven voor charismatische sprekers. Ethos gaat over het ethische, over de integriteit van de spreker. Handelt hij zelf wel naar wat hij zegt? Klopt het?
Een recent voorbeeld waarin de wetenschap in een kwaad daglicht kwam te staan, is het klimaatrapport. Doordat er een fout in staat, staat de integriteit van het hele rapport en dus de complete klimaatproblematiek ter discussie. Klimaatsceptici kijken al niet eens meer naar de 'logos' achter het rapport. Dat geeft het belang aan van een goede balans tussen logos, pathos en ethos, zegt Van der Lecq.
Niet elke wetenschapper of politicus weet die balans te vinden. Sommigen komen heel ver door passievol maar inhoudsloos en doorspekt van drogredenen te debatteren, terwijl anderen kundig zijn en gelijk hebben, maar overtuigingskracht missen. Dat maakt ethos en pathos in de politiek misschien wel de belangrijkste wapens.
Maar voor de wetenschap blijft logos het hoofdingrediënt van de argumen-tatie die bewandeld moet worden. Wel vindt Van der Lecq dat er best wat meer aandacht besteed mag worden aan bijvoorbeeld pathos. Ze pleit ervoor dat studenten niet enkel worden opgeleid tot kundige weten-schappers; ze moeten hun boodschap ook overtuigend kunnen overbrengen zonder dat ze in valkuilen als drogredenen stappen.
Wil je meer weten over valkuilen in de wetenschap? Ga dan naar de website van Studium Generale, of kijk hier de lezing van dr. Ria van der Lecq terug.
