Na jaren van strijd met de gemeente is het Leonne Zeegers gelukt; ze is de eerste in Nederland bij wie het geslacht is aangepast naar een neutrale X in het paspoort. Bij haar geboorte kon het geslacht niet worden vastgesteld, maar werd het destijds aangemerkt als man. Ze onderging later operaties om vrouw te worden, maar ook dat geslacht bleek niet passend. Het maakt Zeegers niets uit of ze met hem of haar aangesproken wordt, maar ze voelt zich als interseksepersoon man noch vrouw. Daarom begon ze tien jaar geleden met de strijd voor een genderneutraal paspoort: “De vermelding 'vrouw' voelde niet goed. Het is een juridisch verwrongen werkelijkheid die niet gekoppeld is aan de natuurlijke werkelijkheid. De natuur heeft mij neutraal op de wereld gezet.”
"Je geslacht is van jezelf, niet van de overheid"
Wake-up call
Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau leven er in Nederland naar schatting ongeveer 80.000 intersekse mensen. Maar dat Zeegers een X in het paspoort krijgt, betekent niet dat iedereen dat zonder meer kan krijgen. Op dit moment moet iedereen die geen M of V wil dat individueel via de rechtbank afdwingen. “De politiek is nu aan zet als meer mensen dit willen”, stelt Zeegers. Belangenorganisaties van 'LHBTI'ers' – lesbiennes, homo's, biseksuelen, transseksuelen en intersekse personen - noemen de uitspraak van de rechter een wake-up call voor het kabinet: maak het voor iedereen mogelijk om de geslachtsaanduiding in het paspoort en andere officiële documenten te schrappen. Het niet kunnen laten registreren als genderneutraal zou een inbreuk zijn op het privéleven, het zelfbeschikkingsrecht en de persoonlijke autonomie van belanghebbende. Zoals het Transgender Netwerk Nederland zegt: “Je geslacht is van jezelf, niet van de overheid.”
Lichaam, identiteit en cultuur
Deze gebeurtenis roept vragen op over wat het betekent om man of vrouw te zijn. Prof. dr. Peggy Cohen-Kettenis vertelde tijdens de lezing 'In het verkeerde lichaam' dat er steeds meer nuances ontstaan in hoe we denken over gender. Waar je vroeger man óf vrouw was, transseksueel óf niet, is het nu duidelijk dat je ook een beetje van beide kan zijn of allebei niet. “Deze ambiguïteit in gender of geslacht begint ook meer te passen in onze maatschappij.”, stelt Cohen-Kettenis. De mogelijkheid om je geslacht in je paspoort te wijzigen in een X is hier een duidelijk voorbeeld van. “Een volgende stap is om de geslachtregistratie helemaal van het paspoort te halen, een maatregel die in Australië en Nieuw Zeeland al is doorgevoerd”, zegt Cohen-Kettenis.
Wetenschapsjournalist en schrijver Asha ten Broeke is in haar lezing 'Van nature anders' minder optimistisch over hoe de maatschappij omgaat met abiguiteit in gender. Zij stelt dat het lichaam (helaas) nog steeds onlosmakelijk met onze identiteit verbonden is. "Zodra je ter wereld komt kijkt er iemand tussen je benen en wordt je geslacht vastgesteld. Dat moment bepaalt hoe de mensen om je heen tegen je praten, hoeveel je later betaald krijgt en hoe je je moet gedragen." Ze gaat verder: "Er bestaan onvoorstelbaar veel variaties van het menselijk lichaam en bijna net zoveel verschillende identiteiten, maar onze cultuur erkent en accepteert maar een beperkt aantal hokjes als 'goed' of 'echt'." Ten Broeke vindt dat we niet langer onze lichaam en identiteit moeten aanpassen aan onze cultuur, maar andersom.
Is de mogelijkheid om je geslacht in je paspoort te wijzigen in een X een stap in de goede richting? Meer kennis over de ambiguïteit van ons geslacht helpt in ieder geval met het praten erover. Dit geeft iedereen meer ruimte om af te wijken van de stereotypen man en vrouw en geeft ons de mogelijkheid bewuster te kiezen wie we willen zijn.
