Waarom kan een T-shirt van de Zeeman echt niet? Waarom hijsen we ons tijdens het WK in een 'Leeuwenhose'? Wat drijft een zelfmoordterrorist? Volgens de evolutietheorie wordt nuttig gedrag beloond met grotere overlevingskansen. Maar veel mensen vertonen gedrag dat een regelrechte bedreiging is voor hun welzijn, of steken energie in triviale zaken als mode en hypes. Als rationele individuen zouden we toch beter moeten weten!

Al in 1976 bedacht de evolutiebioloog Richard Dawkins dat de menselijke soort niet alleen geregeerd wordt door zijn genen. Ook ideeën kunnen zich verspreiden, als een virus van brein tot brein, en onderweg muteren. De mens is slechts een drager van deze besmettelijke 'memen', die een evolutie op zich doormaken. Sterke memen die makkelijk te reproduceren zijn, winnen het van zwakkere soortgenoten. Dit zou verklaren hoe rare ideeën soms heel populair kunnen worden, terwijl sommige goede ideeën het niet halen.

De mementheorie ondervindt veel tegenstand. Je kunt memen immers niet onder een microscoop leggen. Is de theorie wel wetenschappelijk, in de zin dat ze weerlegbaar is? Of moeten we haar meer zien als een verklaring achteraf en een handige beschrijving van bovenstaande fenomenen?

Genoeg belangrijke vragen om er een Studium Generale-symposium aan te wijden. Dr. Susan Blackmore (de Britse psychologe die in memen zelfs een verklaring ziet voor het menselijk bewustzijn), dr. Bas Haring (schrijver van Kaas en de evolutietheorie en onderzoeker aan het Leiden Institute of Advanced Computer Science), prof. dr. Ruud Koopmans (hoogleraar Sociologie aan de Vrije Universiteit) en dr. Jan Willem Nienhuys (werkzaam bij de Stichting Skepsis) zullen lezingen verzorgen. Jan Staman (directeur Rathenau Instituut) leidt de discussie.