Technologie komt alsmaar dichterbij. We zetten de omgeving naar onze hand en beïnvloeden ook ons lichaam met nieuwe snufjes. Zo is er een slaap-app om betere nachtrust te krijgen en een stappenteller voor wie wil afslanken. Met Google Glass kun je alles filmen, maar ook virtuele lagen toevoegen aan real life. De zorg experimenteert met een zeehondrobot die ouderen gezelschap houdt, en in het ziekenhuis 'weet' technologie beter hoe het met ons is, dan wijzelf en de arts.

Door deze innovaties denken we anders over onszelf en over onze relaties. Maar maakt dat ons beter, sterker en gezonder? En hoe afhankelijk willen we eigenlijk zijn van technologie? Tijdens deze lunchlezingen onderzoeken we de kracht en macht van informatie en nieuwe technologie.

Discussieer mee via #sgLunch

WOENSDAG 3 SEPTEMBER
Niet té intiem
Beeldschermen die je aandacht opeisen, apps die je gezondheid checken en een robot die je oma verzorgt zijn maar enkele voorbeelden van de vele technologische vernieuwingen die ons de afgelopen jaren overvielen en er voor zorgden dat techniek steeds dichterbij ons komt. Dichtbij ons lichaam en dichtbij onze gedachtes. Het raakt verweven met onze gevoelens, voorkeuren en gesprekken. Dr. ir. Rinie van Est (Rathenau Instituut en TUe) ziet een wild west gebied ontstaan, want er zijn regels noch wetten die helpen om de vernieuwingen in juiste banen te leiden. Om toch enige controle te houden moeten we leren omgaan met de komst van nieuwe technologieën. Maar hoe doen we dat? Hoe dichtbij laten we technologie komen? Om dat te bepalen bedacht Van Est zeven stelregels.

WOENSDAG 10 SEPTEMBER
Alles voor de wetenschap
Wat gebeurt er met je lichaam wanneer je dat na je overlijden overlaat aan de wetenschap? Wat gebeurt er met materiaal dat je laat onderzoeken in het ziekenhuis? En hoe blijf je als patiënt betrokken bij de informatie die je weggeeft om te genezen of anderen te helpen? Prof. dr. Frank Miedema (Raad van Bestuur UMC Utrecht) is nauw betrokken bij het bij elkaar brengen van wetenschappelijk onderzoek en samenleving. Onder de noemer Science in Transition probeert hij de samenleving te betrekken bij het onderzoek dat onder andere in het UMC Utrecht plaats vindt. Maar hoe breng je wetenschappers en mensen samen? Hoe ga je om met de informatie die patiënten en gezonde mensen voor onderzoek afstaan? En moet je de gegevens uit onderzoek ook delen met de onderzochte mensen?

WOENSDAG 17 SEPTEMBER
Information overload
De diagnose kanker is verschrikkelijk, gelukkig is er een arsenaal aan behandelingen en therapieën beschikbaar. Maar wat werkt wel, wat niet en hoe onderzoek je dat? Dr. Lenny Verkooijen (UMC Utrecht) is epidemioloog en verantwoordelijk voor de 'evaluatie van innovatie'. Nieuwe veelbelovende technieken komen op de markt, van de Da Vinci operatierobot tot proton-bestraling. Volgens de industrie zitten er allerlei theoretische voordelen aan, maar wat merkt de patiënt in de praktijk? Hetzelfde geldt voor medicijnen: word je daar echt beter van en in hoeverre kun je de werkzaamheid aantonen? Patiënten worden overspoeld met informatie door artsen, maar ook door media en internet. Een hardnekkig advies is dat positief zijn helpt in 'de strijd' tegen kanker. Is dat eigenlijk wel bewezen?

WOENSDAG 24 SEPTEMBER
Heft in eigen hand
Stoppen met roken, beter slapen of een gezondere levensstijl aannemen. Het is makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe helpt technologie om dat voor elkaar te krijgen? Kan technologie dingen voor elkaar krijgen die een dokter niet lukt? Dr. ir. Robbert Jan Beun (Interactietechnologie, UU) onderzoekt de relatie tussen technologie en mens. Door slim gebruik van persuasieve elementen in smartphone applicaties kun je mensen beïnvloeden hun gedrag te veranderen. Maar hoever kunnen we hier mee gaan? En wie is er verantwoordelijk voor de mogelijke gevolgen? Een app is geen vervanging van een therapeut of arts, maar wat is het eigenlijk wel?

WOENSDAG 1 OKTOBER
Digitale liefde [Vanwege een stroomstoring in de Universiteitsbibliotheek, kon deze lezing helaas niet doorgaan.]
Is liefde iets wat zich tussen twee échte mensen afspeelt? Het lijkt er niet op, in Japan hebben sommige jonge mannen de voorkeur voor een virtueel vriendinnetje. Ook verliefd worden op een gamepersonage en een relatie online beginnen is vaakvoorkomend, maar daarmee niet meteen geaccepteerd. Dat is een fascinerend fenomeen, aldus dr. Marinka Copier (Directeur Expertisecentrum Creatieve Technologie, HKU), want ons hele leven speelt zich af in het technologisch gemedieerde domein, dus ook de liefde. Copier onderzoekt hoe mensen met elkaar omgaan in de virtuele wereld. Is een chatgesprek in een andere werkelijkheid minder écht, dan een gesprek in de kroeg? Hoe kunnen interactie ontwerpers relaties tussen mensen beïnvloeden? Volgens Copier moeten we open staan voor technologische innovaties die onze sociale en maatschappelijk omgangsvormen beïnvloeden, maar wel kritisch blijven en daarover het debat aangaan. Want wie maakt de producten en wat zijn de ethische implicaties?

WOENSDAG 8 OKTOBER
Emoties de baas
Dr. Floor Scheepers (Psychiatrie, UMC Utrecht) doet onderzoek naar een game die mensen met psychoses zou kunnen helpen. Tijdens de game worden hersengolven gemeten en teruggekoppeld naar een computer. De 'juiste' hersengolven laten een besneeuwd landschap overgaan in een groene weide met zonneschijn. Door zich bewust te worden van lichaam en 'geest' kan de speler invloed uitoefenen op hartslag, ademhaling en de juiste 'mindset'. Je kunt de game zien als een speelse manier om meditatie- of mindfulnesstechnieken te trainen. Is deze game ook een uitkomst voor patiënten met andere psychische aandoeningen? En zouden gezonde mensen hiermee meer grip op de emoties en het eigen leven kunnen krijgen?

WOENSDAG 15 OKTOBER
Je genen, je toekomst
Met de DNA-tests van commerciële sites als 23andme kun je tegen betaling gemakkelijk informatie krijgen over het risico dat je loopt om bepaalde aandoeningen te krijgen. Heb je aanleg voor hart- en vaatziektes of alzheimer? De zelftest geeft antwoord. Prof. dr. Nine Knoers zet daar haar vraagtekens bij, want de interpretatie van zo'n test is voor de meeste mensen ingewikkeld. Zelf doet ze genetisch onderzoek in het UMC Utrecht. Dagelijks testen ze daar kinderen en volwassenen op erfelijke ziektes en brengen ze zelfs hele genomen in kaart. Toch twijfelen ook experts soms wat zij met al die gevonden informatie moet doen. Wat als je zoekt naar de ene ziekte en toevallig stuit je op een totaal andere afwijking, moet je dat dan vertellen? Ook de privacydiscussie speelt hier een grote rol, want als je het DNA van één patiënt kent, betekent dat je ook voor de helft op de hoogte bent van de DNA-informatie van vader, moeder, broer of zus. En zitten zorgverzekeraars met smart te wachten op deze kennis of juist niet?

WOENSDAG 22 OKTOBER
Altijd al cyborg
Moeten we ons zelf trainen om social media af en toe links te laten liggen, omdat schermen ons afleiden? Prof. dr. ir. Peter-Paul Verbeek (Wijsbegeerte, Universiteit Twente) doet onderzoek naar de relatie tussen mens en techniek. Hij richt zich vooral op de ethische en antropologische aspecten daarvan. Volgens hem hoeven we niet bang te zijn voor techniek, maar moeten we er in mee durven gaan. Mensverbetering is niet per se verkeerd of gevaarlijk. Maar is het opgaan van mens en techniek in de mens 3.0 wenselijk? Wat betekent dat voor onze aandacht? Is het nodig die te koesteren zoals die is, of kunnen we op dat punt flink verbeteren?