Marleen Stikker is medeoprichter en directeur van Waag, een onderzoeksinstituut voor kunst, technologie en samenleving. Ze was de oprichter van De Digitale Stad (DDS), het eerste sociale mediaplatform van Europa en mede-oprichter van Fairphone, een eerlijke(re) smartphone. Ze pleit voor meer ethische reflectie op technologie, van makers, gebruikers en politici. Aan de hand van fragmenten legt ze uit dat technologie veel mogelijkheden biedt, maar ook gevaren oplevert.
Tech optimisme
Naar eigen zeggen is ze een "mogelijkheidsmens". Ze denkt graag buiten bestaande kaders. Maar Stikker geeft tegelijkertijd aan dat wat mogelijk is, niet per se wenselijk is. Mensen zijn enthousiast over alle spannende en leuke innovatieve technologie, geeft Stikker aan in de uitzending. "Als je [de enthousiastelingen, red.] dan de vraag stelt 'Waarom?' wordt het ongemakkelijk. Alsof jij het feestje komt verpesten”.
Stikker deelt dit enthousiasme niet altijd. Ze is terughoudend als het gaat om zelfrijdende auto's bijvoorbeeld. Die zijn bedoeld om het gemak van reizen te vergroten en het aantal verkeersdoden te verminderen, wat een nobel streven is, maar ook vragen oproepen. Hoe programmeren we de auto's in het geval van ongevallen? En wie is er verantwoordelijk als er doden vallen? Daarnaast plaatst Stikker kanttekeningen bij zelfrijdende auto's omdat het ingrijpende gevolgen zal hebben in de publieke ruimte. Om de auto's te laten functioneren moeten allerlei objecten en misschien zelfs dieren sensoren krijgen, zodat de auto weet waar die zich bevindt. Stikkers terughoudendheid sluit aan bij de kritiek van internetscepticus en onderzoeker Evgeny Morozov op 'solutionism'. Het idee dat met het juiste algoritme en genoeg datatechnologie geen enkel maatschappelijke probleem onoplosbaar is. Een samenleving gedreven door algoritmes leidt tot een samenleving waar alles efficiënt en perfect moet zijn volgens Morozov. Een wereld waarin Silicon Valley en grote technologische bedrijven de toekomst bepalen en niet de gekozen regering.
Meer technologie, meer data
De tv-avond van Marleen Stikker sluit aan bij een vraag die centraal stond bij de lezingenreeks 'Huisje, boompje, beestje': lost technologie problemen op of creëert het juist behoeften en de drang naar meer controle? Wetenschappers uit verschillende vakgebieden gingen hierop in. Veel technologie draait om data en dat maakt ons kwetsbaar. Dr. Mirko Schäfer (Nieuwe media & digitale cultuur, UU) legt in zijn lezing uit dat de digitale data-kraan lekt en soms wagenwijd openstaat. Daarom is het belangrijk dat burgers goed beseffen wat nieuwe technologie doet en welke gevolgen het kan hebben. Dat geldt voor grote innovaties als de zelfrijdende auto, sociale media en het elektronisch patiëntendossier, maar zelfs voor op het oog grappige gadgets als de waterkoker met wifi of de smart-tv.
