De NPO-serie De Luizenmoeder is het best bekeken programma van de zondag, dat staat vandaag in het AD. 3,2 miljoen kijkers zaten weer aan de buis gekluisterd. De serie staat hiermee boven Studio Sport Eredivisie en het NOS Journaal van acht uur. De frustraties van juf Ank en de onderlinge strijd tussen ouders zorgt voor veel gegier op de bank, maar er zijn ook mensen die de heisa om dit programma niet begrijpen. En hoewel je een grap niet leuker wordt door hem uit te leggen, doen we toch een poging om dit beter te begrijpen. Mensen herkennen zich in de uitvergrote situaties, en precies dat is een belangrijke voorwaarde voor een geslaagde grap.
Leedvermaak
We lachen graag om het leed en ongemak van anderen. Dat is iets van alle tijden. “In de klassieke oudheid zag men humor en lachen als een uiting van superioriteit en agressie”, zegt filosoof Martijn Veerman tijdens het Science Café over humor. Mensen werden voor de leeuwen gegooid ter vermaak. Dat doen we nu gelukkig niet meer, maar dat negatieve aspect van humor is niet helemaal verdwenen. Dat maakt humor ook lastig, de grens tussen grappig en pijnlijk is flinterdun. Dat blijkt ook wel uit de "politiek incorrecte" humor die voor de één een opluchting is en voor de ander een doorn in het oog, zoals geanalyseerd wordt in dit NRC-artikel.
Satire
De Luizenmoederis satirische televisie. Men houdt het publiek een spiegel voor over het gedrag van ouders en schoolpersoneel, tegen elkaar, de kinderen en onderling. In haar lezing 'Viral in 1500' legt dr. Katell Lavéant (Franse literatuur, UU) uit dat bij satire de grap is bedoeld om iemand of iets te bekritiseren. Dat kan leiden tot botsingen. Zo viel de situatie waarin Juf Ank de zwarte vader van een kind uit haar klas aanzag voor de schoonmaker niet bij iedereen in goede aarde. Als maatschappelijke verhoudingen al gespannen zijn, kunnen satirische grappen ze nog verder op scherp zetten. Om de verbindende kracht van humor te gebruiken, moet een grap verwijzen naar iets dat iedereen herkent. Die grens is dun: “Zodra iemand zegt: dit is geen parodie, ik word bespot, dan gaat het knellen,” zegt Lavéant.
Luister het Science Café over humor of 'Viral in 1500' terug!
