Student-assistent Nienke de Haan doet voor tien weken onderzoek in het Deense Pension Skejby, een huis waar gevangenen het laatste deel van hun straf uitzitten. Die wonen daar samen met studenten. Ze schreef al eerder een blog over de opzet van dit project en nu geeft ze een kijkje in huis. Het is immers niet niks, wonen met moordenaars en dieven.
Messen voor het grijpen
In onze keuken hangt een magneetstrip met een rij messen, gekarteld of vlijmscherp, allen zo'n 20 centimeter lang. Niets bijzonders toch? Hoewel, in een huis waar 60 procent van de bewoners het laatste deel van een gevangenisstraf uitzit voor drugs, geweld, vermogensdelicten of moord, zou je misschien verwachten dat de messen veilig opgeborgen zijn. De bewoners van een Nederlandse of Deense TBS instelling smeren immers ook elke ochtend hun brood met plastic bestek. Mist er iets uit de keuken, dan moet iedereen uit de kamer en zoekt men net zo lang gezocht tot het verloren mes terecht is. Maar zo gaat het in het pension niet. Is controle nodig om voor veiligheid te zorgen? Hier is het de filosofie om juist meer los te laten.
Verdwenen videoprojector
'Extra controle is juist het domste wat je kan doen', zegt vicevoorzitter Klaus van Pension Skejby. We hebben het over de videoprojector van het huis, die sinds een tijd verdwenen is. Vorige week stelde één van de gevangenen tijdens de huisvergadering voor of we mensen niet kunnen laten tekenen wanneer ze de projector lenen, zodat je ook ook verantwoordelijkheid draagt dat het ding weer terugkomt. Maar dat is juist niet wat we hier in huis willen, legt Klaus uit. Als we een goede sfeer willen moeten we elkaar vertrouwen. Als ik jou een papier laat tekenen voor je iets leent betekent dat dat ik je niet helemaal vertrouw. Maar de projector is en blijft weg. Een goede sfeer in huis is mij veel meer waard dan de kosten voor een nieuwe projector, daar ben je voor 3000 kronen klaar mee, redeneert Klaus. Het is belangrijk dat we elkaar niet gaan wantrouwen en beschuldigen. 'Het kan ook iemand van buiten het huis zijn geweest, mensen lopen de hele dag in en uit', stelt Klaus.
Geen extra sloten
Het zijn juist vaak de 'plus bewoners', dus de gedetineerden, die voorstellen om extra maatregelen te nemen. Zo is er op één van de koelkastdeuren nog een ijzeren ring te zien, waar een hangslot doorheen kan. Als mensen eten blijven halen uit onze koelkast, dan kunnen we er beter een slot op doen, was de redenering. In zo'n geval moet er gepraat worden in de groep, zegt Klaus, en met de rest van het huis om te kijken of er een oplossing kan worden gevonden. Mensen hebben zelf zo lang opgesloten gezeten, en nu willen ze een slot op het eten doen. Een dief denkt dat iedereen steelt en van dat idee moeten ze juist af. Opsluiten is nooit de oplossing. En dus verdween het slot.
Vertrouwen
Moeten de niet-gevangenen extra op hun spullen letten? Wat vinden ze van de rondslingerende messen? Ze lachen als ik ze vraag of ze zich wel eens onveilig voelen in huis. 'Het is bij wijze van spreken gevaarlijker om een stukje te fietsen dan hier te wonen' zegt één van de min-bewoners, oftwel een student. Niemand doet dan ook zijn kamerdeur op slot. 'Je kan hier niet wonen als je je de hele tijd onveilig voelt. Je wilt kunnen rondlopen zonder aan dat soort dingen te moeten denken,'
Ik vind het knap, zoals het hier gaat. Er heerst zo'n prettige en vrije sfeer, zodat niemand zich op hoeft te winden over dingen. En als je niet boos bent, dan is er ook geen reden om een mes te grijpen. Vertrouwen is onbetaalbaar, en dan moet je soms een gestolen projector voor lief nemen.
