Ondertussen in China
Het lijkt er op dat er in China geen aandacht is voor de bescherming van mensenrechten. Maar het tegendeel is waar, zo stelt prof. dr. Tom Zwart (jurist en directeur van de School of Human Rights Research aan de UU) tijdens de derde lezing in de reeks Ondertussen in China.
De Chinese bril
Prof. dr. Zwart is groot voorstander van een nieuwe visie op de mensenrechten. Hij ontwikkelde de receptorbenadering, waarbij vooral gekeken wordt naar de bestaande positieve elementen in een samenleving, om van daaruit te werken aan verbetering. Ook in China past hij deze aanpak met succes toe. Inmiddels wordt hij uitgenodigd voor bijeenkomsten van de Chinese Communistische Partij (CCP) en diverse Chinese universiteiten.
Zwart benadrukt dat mensenrechten worden geschonden in China en wil waken voor cultuurrelativisme; het is niet zo dat bepaalde problemen nu eenmaal in een samenleving geworteld zijn. China heeft zich aangesloten bij mensenrechtenverdragen en zal zich daaraan moeten houden. Maar het land heeft ruimte nodig om deze schendingen op eigen wijze op te lossen. De Chinese cultuur verschilt wezenlijk van de Westerse. China aan de schandpaal nagelen zoals in de Westerse media, leidt tot een groeiende kloof tussen Oost en West.
De rol van de Chinese overheid
Ook de Chinese overheid erkent dat de naleving van mensenrechten moet verbeteren, maar ziet dit als een taak voor China zelf, zonder Westerse inmenging. De Chines instituties verschillen van de westerse. De werknemer/werkgever relatie is een voorbeeld: Als je rechten als werknemer in Nederland worden geschonden, stap je naar de overheid. In China doe je een beroep op je familie om je in huis te nemen tot je een andere baan hebt gevonden.
Uit recent onderzoek van de Amerikaanse universiteit Harvard bleken blogs, waarin kritiek werd geuit op politieke figuren, te worden toegestaan op het internet. Dit ondanks de censuur die er nog steeds is voor uitlatingen gericht tegen het bestaande machtssysteem. De macht van de Partij wordt beschermd. Al zoeken burgers naar creatieve manieren van kritiek, bijvoorbeeld door overheidsleuzen in een andere context te zetten. Volgens Zwart is China niet meer te omschrijven als een staatsdictatuur: 'Er lopen heus geen grijze mannen in Mao-pakken rond.' Het is een semiautoritair stelsel, waar de overheid de touwtjes in handen heeft, maar belang hecht aan legitimiteit. Zo werd onlangs een gemeenteraad ontslagen die politieke activisten onjuist hadden behandeld.
Voorvechters
In onze kranten en op internet lezen we voornamelijk over politieke dissidenten. Zij worden vaak aangehaald als symbool van onderdrukte burgers in China. Deze dissidenten zijn in China vaak niet bekend. Zoals de kunstenaar Ai Weiwei en de dichter Liu Xiabo, vervolgd werden om hun politieke uitlatingen. Zij krijgen (financiële) steun en aandacht vanuit het Westen en Liu Xiabo won zelfs de Nobelprijs van de Vrede. Volgens Zwart werkt hun bekendheid in het Westen in de hand dat de CCP deze activisten vervolgt. Om de vrijheid van meningsuiting mogelijk te maken moet relatie tussen deze critici en de overheid verbeteren. Wel kan het Westen bemiddelen, zoals bij het conflict in Tibet.
Open vizier
Het Westen zal de bestaande stereotypen moeten vergeten en China gaan beschouwen als een gelijkwaardig land. Het kampt weliswaar met maatschappelijke problemen, maar kent ook een eigen cultuur en samenleving met bijbehorende ideeën, die nu verschillen van de Westerse idealen, maar daarmee niet minder waardevol zijn. Kijk de lezing van prof. dr. Tom Zwart hier terug.
Op dinsdag 2 oktober zalprof. dr. Maarten van Rossem spreken over de machtsverschuivingen op het wereldtoneel. Wat kunnen we nu eigenlijk verwachten van China als internationale politieke speler?
